مسمومیت حاد با مواد افیونی ممکن است به دلیل استفاده بیش از حد بالینی، استفاده بیش از حد تصادفی در معتادان یا تلاش برای خودکشی صورت بگیرد. نوعی مسمومیت تأخیری نیز گزارش شده است و آن حالتی است که بیمار به علت شوک یا فشار خون پایین قادر به جذب مواد افیونی تزریق شده در زیر جلد نبوده با بهبود فشار خون و خارج شدن از شوک این مواد جذب و مسمومیت مجدد به وجود می‌آورند.
تعیین مقدار دقیق مواد مخدر در یک فرد مسموم
تعیین مقدار دقیق مواد مخدر در یک فرد مسموم دشوار است. تجارب نشان می‌دهد که در افرادی که هنوز تحمل پیدا نکرده اند ممکن است دوز ۴۰ تا ۶۰ میلی‌گرم متادون، مسمومیت جدی به وجود آورد.
علائم بیمار مسموم شده با مواد افیونی
بیماری که دوز مسموم کننده افیون مصرف کرده است معمولاً حالت بهت دارد. اگر مقدار مواد مخدر استفاده شده زیاد باشد در کمای عمیق به سر می برد. تعداد تنفس خیلی پایین و احتمال آپنه وجود دارد، یادگیری سریع زبان انگلیسی در این صورت بیمار سیانوزه است.
علادم حیاتی بیمار مسموم شده با مواد افیونی
فشار خون ابتدا طبیعی است اما به صورت پیشرونده ای افت می کند. اگر بیمار سریعاً اکسیژن کافی دریافت کند فشار خون اصلاح خواهد شد. اما اگر هیپوکسی بدون درمان ادامه یابد، آسیب‌های مویرگی به وجود آمده و اقدامات مقابله با شوک ضرورت پیدا خواهد کرد. مردمک ها همسان و ته سنجاقی هستند. در هیپوکسی شدید ممکن است مردمک ها گشاد شوند، ترشح ادرار کاهش می‌یابد و درجه حرارت سقوط می‌کند. پوست سرد و مرطوب است. عضلات شل، فک افتاده و زبان ممکن است به عقب برگشته و راه هوایی را سد نماید.
تشنج در بیمار مسموم شده با مواد افیونی
تشنج آشکار به ندرت ممکن است در کودکان و نوزادانی که در مرحله مرگ هستند دیده شود که همیشه به علت ضعف تنفسی است. در این حال حتی اگر تنفس به حالت عادی برگردد، مرگ به عنوان عارضه دوره کوما محتمل است. لازم به ذکر است که شوک و پنومونی را نیز نباید از یاد برد. سه گانه کوما، مردمک ته سنجاقی و افت تنفسی قویاً مطرح کننده مسمومیت با مواد افیونی است. پیدا کردن جای تزریق در بدن، تشخیص را بیشتر محتمل می کند. معهذا مسمومیت های مختلط نیز کم نیستند. نمونه برداری از ادرار و محتویات معده ممکن است به تشخیص کمک کند، اما معمولاً نتیجه آن گاه روشن می‌شود که برای بهره‌گیری درمانی خیلی دیر است.
درمان مسمومیت حاد با مواد افیونی
نخستین گام برقراری راه هوایی و توجه به تنفس بیمار است. آنتاگونیست های مواد افیونی می‌توانند ضعف تنفسی شدید را برگردانند، معهذا باید مراقب سندروم ترک اعتیاد در افراد وابسته بود. این افراد شدیداً به آنتاگونیست های افیونی حساسند. ایمن ترین روش، رقیق کردن دوز استاندارد نالوکسون چهاردهم میلی گرم و تزریق آهسته وریدی آن با کنترل هوشیاری و عملکرد تنفسی است.
سندروم مسمومیت با پروپوکسی فن
با مراقبت می توان دپرسیون تنفسی را بدون تسهیل سندروم ترک اعتیاد برگرداند. اگر با دوز نخست هیچ واکنشی دیده نشد می‌توان دوزهای اضافی را به کار برد. بیماران باید از نظر افزایش واکنشی فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک تحت نظر باشند زیرا ممکن است آریتمی قلبی و ادم ریوی پدید آید. اگر با مجموع دوز ۱۰ میلی گرم اثری دیده نشد باید به صحت تشخیص تردید کرد. ادم ریوی گاهی با مسمومیت افیونی همراه است که ممکن است با فشار مثبت اصلاح شود. تشنج تونیک کلونیک به ندرت به عنوان بخشی از سندروم مسمومیت با پروپوکسی فن دیده شده است که با درمان با نالوکسون کنترل می شود.
نکات برجسته مسمومیت حاد با مواد افیونی
مواد افیونی دو ویژگی فیزیولوژیک اساسی دارند: اثر ضد درد و ایجاد نشئه. علم طب از ویژگی نخست بهره می‌گیرد و مصرف‌کنندگان خیابانی از ویژگی دوم. اما این مواد علاوه بر این، آثار فیزیولوژیک مهم فراگیری در قسمت‌های مختلف بدن از خود به جای می گذارند که از آن جمله می توان تشنج زایی، دپرسیون تنفسی، مهار سرفه، ایجاد تهوع و استفراغ، کاهش حرکات روده، اتساع عروق خونی و گرگرفتگی، افزایش حساسیت به عفونت و احتمال پیدایش تومور را نام برد.
شایع ترین مواد افیونی غیر قانونی
شایع ترین مواد غیر قانونی افیونی مورد مصرف در کشور ما تریاک و هروئین است. مورفین، قرص های کدئین، دیفنوکسیلات و ترامادول در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند. آنتاگونیست های مواد افیونی، موادی هستند که با اتصال به گیرنده های افیونی، ماده را از گیرنده های خود جدا ساخته، سبب ایجاد سریع سندروم ترک اعتیاد می‌شوند. از این مواد در: (۱)تشخیص وابستگی مواد مخدر (۲)کوتاه تر کردن دوره سندروم ترک اعتیاد (۳) درمان مسمومیت با مواد افیونی (۴) پیشگیری از وابستگی مواد مخدر، استفاده می‌شود. نالوکسون، نالتروکسان و نالمفن از این جمله اند.
