سوء مصرف مواد مخدر با مصرف روزانه و بروز علائم خماری و تنش در بیمار همراه است. در این مرحله فرد ممکن است تمایلی برای کنار گذاشتن مواد نداشته باشد. تلاش اعضای خانواده برای درمان بیمار نیز ممکن است چندان مؤثر نباشد. بیمار از مصرف مواد مخدر لذت برده و مشکلات زیادی ممکن است برای اعضای خانواده ایجاد نماید. در مرحله سوء مصرف مواد مخدر ممکن است با بروز پیامدهای منفی مانند تصادف حین رانندگی، درگیری با اعضای خانواده، غیبت از محل کار و از دست دادن شغل همراه باشد.
مرحله وابستگی به مواد مخدر
در این مرحله بیمار به مصرف مواد مخدر وابسته شده و علائم خماری، وسوسه، وابستگی و بروز پیامدهای منفی ناشی از اعتیاد به مواد مخدر در بیمار ایجاد می شود.
هر چند دشواری های زیادی برای درمان بیماران وجود دارد. بیماران ممکن است به آخر خط برسند و یا ممکن است هیچ گاه به آخر خط نرسند. به آخر خط رسیدن، اصطلاح مشترکی در بین بسیاری از بیماران است. در ساده ترین تعریف به معنی درک و تجربه عوارض ناشی از مصرف مواد مخدر است. تجربه خسته شدن از مصرف به معنی تسلیم مطلق مصرف مواد مخدر شدن و آغاز درمان است.
خسته شدن بیماران از مصرف مواد مخدر
بیماران زمانی از مصرف مواد مخدر خسته می‌شوند که پیامدها و عوارض جسمی، روانی و اجتماعی مصرف مواد مخدر را تجربه کرده باشند. در مورد مواد محرک تجربه این مرحله بسیار دشوار است و احتمالاً سوء مصرف کنندگان مواد محرک به دشواری و آخر خط می رسند. هر چند در مورد برخی از آن ها نیز ممکن است هیچگاه به آخر خط نرسند. هر چند در مورد مصرف کنندگان مواد مخدر ممکن است این دشواری کمتر باشد. عموماً تجربه رسیدن به این مرحله یک تجربه منحصر به فرد است و ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
به آخر خط رسیدن فرد معتاد
این تجربه ممکن است ناگهانی و بدون پیش زمینه به وجود آید. یعنی فرد فوراً تصمیم بگیرد که مواد مخدر مصرف نکند و درمان بیماری اعتیاد را شروع نماید. در مورد برخی دیگر از بیماران نیز ممکن است چنین نباشد. یعنی بیمار باید رنج ناشی از مصرف مواد مخدر را تجربه نماید. این رنج می تواند در اثر تجربه مشکلات مالی، بی‌تفاوتی اعضای خانواده و ترد کردن بیمار، بیکاری و فشارهای مالی، بروز حوادث ناخوشایند در زندگی از جمله مرگ عزیزان، زلزله و ... نیز به وجود آید.
هر چند گاهی در مورد بیماران ممکن است بروز پیامدهای ناشی از حوادث استرس زا نتیجه عکس داده و به جای شروع درمان، اقدام به مصرف مواد مخدر نمایند. برخی از بیماران نیز ممکن است تجربه به آخر خط رسیدن را با افزایش فشار توسط اطرافیان از جمله اعضای خانواده تجربه نمایند.
ارجاع بیماران به کمپ های ترک اعتیاد
در ارتباط با ارجاع بیماران به کمپ های اجباری لازم به توضیح است که برخی از خانواده ها اقدام به استفاده از این روش می نمایند. در مورد درستی و یا نادرستی چنین اقدامی نمی خواهیم قضاوت کنیم زیرا برخی از خانواده‌ها در ارتباط با مصرف مواد مخدر توسط بیمارشان به رنج مطلق می رسند و چاره‌ای جز ارجاع بیمار به کمپ های اجباری و توسل به استفاده از زور ندارند اما واقعیت این است که استفاده از این روش در مورد بسیاری از بیماران روش مؤثری نیست و به عنوان اولین و تنها گزینه نیز نمی تواند مطرح باشد.
استفاده از اجبار و زور برای ترک دادن اعتیاد
استفاده از زور و اجبار توسط چند نفر و فرستادن بیمار در خواب و یا بیداری به کمپ های اجباری ممکن است از نظر روانی بیمار را با مشکلات عدیده‌ای از جمله اضطراب شدید، ترس و اختلال استرس پس از سانحه مواجه ساخته و اغلب زندگی اجتماعی این بیماران پس از بازگشت از کمپ اعتیاد مختل می شود.
آن ها ممکن است به مصرف مواد مخدر برگردند و یا ممکن است بر اثر مشکلات روانی دچار بحران های عمیقی شده و در نتیجه به انزوا و کناره گیری از اجتماع منجر گردد. در هر صورت توصیه می گردد استفاده از روش ها و کمپ های اجباری با مشاوره با پزشک، مددکاران اجتماعی و متخصصان درمان وابستگی به مواد مخدر انجام گیرد.
