به شهادت تاریخ پایه گذار و رواج دهنده مواد مخدر در ایران عوامل انگلستان بودند که در عصر صفویه شیوه کشت خشخاش و استفاده از تریاک را رواج دادند به نحوی که تریاک ابتدا به دربار صفویه راه یافته و بعد از آلوده کردن شاهان و شاهزادگان و درباریان صفوی٬ به درون مردم سرایت کرده است.
به نحوی که گسترش تریاک به قدری سریع و وسیع بود که بعد از گذشت زمانی کوتاه تبدیل به اپیدمی شده و در داخل قهوه خانه به صورت رسمی به عنوان تفنن استعمال می‌گشت.
نکته قابل توجه این که در دربار صفویه تریاک به صورت خوردن (حب) و یا شربت های مخصوص به نام کوکنار (جوشانده خشخاش) معمول بوده است و از کشیدن تریاک ذکری به میان نیامده است. طبق نقل سیاحان و مورخان شاه طهماسب صفوی و شاه عباس که تا اندازه ای به ضررهای این مواد پی برده بودند٬ دستورات و قوانین و مجازات هایی را جهت منع مصرف مواد مخدر وضع کردند ولی در این امر موفقیت چندانی نیافتند.
تریاک در زمان قاجار
در زمان حکومت قاجار با حیله انگلیسی ها بسیاری از مزارع کشت گندم و دیگر محصولات مفید زراعی به کشت خشخاش اختصاص داده شد و خرید و فروش مواد مخدر رواج یافت به نحوی که، روز به روز درآمد شاهان و درباریان وقت از داد و ستد تریاک افزایش و اساس خرید و فروش آن به انحصار دولت درآمد از آنجا که صدور مواد مخدر از خاور دور به نقاط مختلف جهان نیز بایستی از ایران و ترکیه صورت می‌گرفت٬ لذا در گسترش اعتیاد در این مناطق نیز اهتمام وافر به عمل آمد.
در این میان نا آگاهی و کمبود رشد فرهنگی جامعه نیز عامل مؤثری در جهت بهره برداری استعمارگران برای گسترش کشت خشخاش و اعتیاد به تریاک گردید به طوری که پزشکان انگلیسی و حکیم باشی های وابسته٬ تریاک را به عنوان داروی مؤثر برای درمان بیماری های مختلف همچون سردرد٬ دندان درد٬ گوش درد٬ معرفی و تجویز می کردند و متأسفانه چندی نگذشت که مواد مخدر به صورت خانگی در هر خانه و کاشانه راه یافت و استعمار به این ترتیب از جهل آن زمان مردم کمال سوء استفاده را کرد.
قانون فروش تریاک
گردانندگان این تجارت خانمان سوز به منظور کسب منافع افزون تر و آلوده ساختن بیشتر جامعه با تصویب قوانین مختلف به تشویق و ترغیب مردم به استعمال تریاک پرداختند و برای مصرف هر چه بیشتر آن جوایز تعیین کردند به طوری که در دوازدهم ربیع الاول ۱۳۲۹ هجری قمری دولت وقت٬ قانونی را جهت رشد و گسترش و تشویق کشت و فروش تریاک و مصرف آن تدوین کرد.
ماده دوم این قانون آشکارا مردم را به تریاک کشی دعوت می کرد و بیان می‌داشت: سوخته تریاک را دولت به قیمت مناسبی از دود کنندگان می‌خرد و به بهانه افزایش درآمد کشور٬ هر روز بر شمار معتادان اضافه می گردید و اداره انحصارات تشکیل شد و در سراسر ایران شعباتی دایر کرد و در هر کجا که شعبه ای نداشت پاسگاه های انتظامی چنین وظیفه ای را عهده دار شدند.
بدین ترتیب روز به روز مسئله کشت و اعتیاد مردم به تریاک گسترش بیشتری یافت و در حکومت پهلوی به اوج خود رسید. به نحوی که خاندان امریکایی شاه خود رهبری قاچاق مواد مخدر و اشاعه آن را در سطح جامعه به عهده گرفتند.
