فن سیکلیدین یا فنیل سیکلوهگزیل پیپریدین، معمولاً پی سی پی نامیده می شود. فن سیکلیدین به صورت خالص به شکل گرد سفید کریسیتالی رنگ می باشد. این ماده به صورت گرد یا قرص در رنگ های گوناگون فروخته می شود.
این ماده با نام های فرشته، کریستال، صلح و آرامش بخش در بین معتادان شناخته می شود. این ماده را می توان دود کرد (در سیگارهای حاوی برگ جعفری)، با قطره چکان مصرف نمود، بلعید یا تزریق نمود.
نخستین استفاده از فن سیکلیدین
پی. سی. پی نخستین بار در سال 1950 به عنوان داروی بیهوشی تجزیه ای کشف و طبقه بندی شد ولی در سال 1960 به عنوان یک داروی اعتیاد آور مورد سوء استفاده قرار گرفت. با مصرف مقدار مناسب از پی. سی. پی فرد بیهوش می شود و به هنگام به هوش آمدن دچار ناآگاهی به زمان و مکان می گردد، و بسیار بی تاب می شود.
عدم هوشیاری و توهمات ناخوشایند از سایر علائم دارویی در هنگام به هوش آمدن است. به دلیل این عوارض نامطلوب، مصرف آن در بیهوشی متوقف گردیده است، گرچه هنوز در برخی از ممالک دنیا در زمینه دامپزشکی به عنوان داروی هوش بری کاربرد دارد.
شایان توجه این که تا کنون بیش از سی معادل شیمیایی پی. سی. پی تولید و مورد سوء استفاده واقع می گردد.
پی. سی. پی دارای اثرات قوی تری از حشیش و مشابه با ال. اس. دی اس است. به دلیل فارماکولوژی متفاوت و برخی از تفاوت ها در اثرات بالینی، به طور کلی جداگانه طبقه بندی شده است.
مصرف کم این ماده انسان را نسبت به درد بی احساس می کند.
اثرات توهم زای فن سیکلیدین
گرد فرشته یا فن سایکلیدین (پی سی پی) برابر تاز گیرنده های گلوتامات نوع ان ام. دی. ای است. این ماده هوشبر اثرات توهم زا دارد. کتامین (کتالار) نیز ماده هوشبر مشابه دیگری است که به آن «ویتامین کا» یا «کای مخصوص» هم می گویند.
دکسترومتورفان که در شربت‌های سینه یا ضد سرفه موجود است، با غلظت‌های بیشتر در بازار سیاه مواد مخدر به فروش می رسد. این دو ماده اثری شبیه به فن سیکلیدین دارند.
مسمومیت با فن سیکلیدین
مسمومیت با فن سیکلیدین کاهش حساسیت به درد یا کرختی، تیز گوشی، افزایش ضربان قلب، پرفشاری خون، سفتی عضلات، ناهماهنگی حرکتی، نارساگویی، حملات تشنجی و در نهایت، دلیریوم و اغما ایجاد می‌کند.
در معاینه، نیستاگموس افقی یا عمودی نیز وجود دارد. اثرات این ماده به مقدار مصرف وابسته است. مصرف کنندگان کتامین صدا را بلندتر می شنوند، مصرف کنندگان شربت سینه های حاوی دکسترومتورفان به سرخوشی و توهمات خفیف دچار می‌شوند. متأسفانه ممکن است دکسترومتورفان به تهوع، استفراغ، پرفشاری خون و حتی مرگ هم بینجامد.
به علت اثرات ضد درد این مواد، ممکن است بیماران حین مسمومیت توجهی به بدن خود نداشته باشند و خود را شدیداً مجروح کنند. اختلالات خلقی و اضطرابی، تهاجم پیش‌بینی نشده، اختلال در ادراک (به صورت توهم و هذیان) نیز حین مسمومیت با این مواد دیده می شود.
درمان فن سیکلیدین
درمان این اختلالات علامتی است. قرار دادن بیمار در یک محیط آرام و آرامش بخشی کلامی که ممکن است در مصرف مواد توهم زا مؤثر واقع شود، معمولاً در مسمومیت با این مواد مؤثر نیست. برای ایجاد انگیزه و پیشگیری از بازگشت وابستگی، روان درمانی ضروری و مؤثر است.
