بوپرنورفین یا قرص B2 یک داروی مخدر از آلکالوئیدهای خشخاش است که امروزه به صورت نیمه مصنوعی بدست می آید. بوپرنورفین از گروه مواد افیونی با ویژگی های شیمیایی و خاصیت آگونیستی است.
این دارو در واقع ضد درد و مسکنی قوی برای درمان برخی از بیماری ها است که متأسفانه امروزه با سوء مصرف و یا تجویز اشتباه آن باعث بروز اعتیاد در مصرف کننده شده و فرد مصرف کننده با مصرف آن احساس لذت، نشئگی و آرامش تجربه می کند. باید اشاره کنیم که اثرات ناشی از مصرف بوپرنورفین در بازه زمانی طولانی مدتی در بدن فرد مصرف کننده باقی می ماند.
قرص های بوپره نورفین از قدرت اعتیادآوری شدیدی برخوردار است با این حال بسیاری از مراکز ترک اعتیاد افراد غیر متخصص برای درمان ترک اعتیاد و قطع مصرف مواد مخدر بیماران از بوپرنورفین استفاده می کنند. به طوریکه فرد مصرف کننده پس از ترک اعتیاد از مواد مخدر، وابستگی شدیدی نسبت به قرص های بوپرنورفین پیدا می کند و باید برای ترک قرص b2 اقدام کند.
مصرف خودسرانه و طولانی مدت قرص ب2 باعث اعتیاد و وابستگی می شود.
بوپرنورفین با نام های تجاری بوپرنکس، بوترانس در قالب قرص های زیر زبانی هستند که در دوزهای 0.4، 2 و 8 میلی گرمی به آسانی در بازار یافت می شوند.
قرص B2 چیست؟
یکی از داروهایی که طی سال‌های اخیر در فرآیند ترک اعتیاد مورد توجه قرار گرفته، بوپرنورفین یا همان قرص ب۲ است. این دارو به عنوان یک مسکن و آرام‌بخش قوی عمل می‌کند و با اثرگذاری مستقیم بر گیرنده‌های مغزی، می‌تواند بسیاری از علائم دشوار ترک را کنترل نماید. کاهش میل شدید به مصرف، تسکین دردهای جسمی و کمک به ثبات روانی از مهم‌ترین فواید مصرف این دارو در کنار درمان‌های تخصصی است.
مکانیسم بوپرنورفین بر بدن بیماران
بوپرنورفین با ساختار شیمیایی (آگونیست-آنتاگونیستی) که دارد و با تأثیری که بر روی سیستم عصبی مغز می گذارد باعث می شود که فرد مصرف کننده مواد مخدر:
- میل کمتری به مصرف مجدد داشته باشد
- عوارض ناخوشایند ترک مواد مخدر را کاهش می دهد
- به روند درمان و سندرم ترک اعتیاد کمک شایانی می کند.
اما تمام این موارد در زمانی اتفاق می افتد که درمان ترک اعتیاد و تجویز بوپرنورفین زیر نظر پزشک متخصص با توجه به فاکتورهایی مصرف گردد. در غیر این صورت پیامدهای ناشی از سوء مصرف و یا حتی مصرف خودسرانه بوپرنورفین یا قرص ب2 از عوارض مصرف مواد مخدر فراتر است.
هر چند که این عوارض در افرادی که اقدام به سوء مصرف بوپرنورفین از روش تزریقی دارند به سرعت نمایان می گردد.
مصرف قرص های بوپرنورفین برای چه افرادی توصیه نمی شود؟
- بیمارانی که دچار بیماری های مغزی هستند (تومور، سکته، داشتن سابقه جراحی مغزی، تشنج)
- بیمارانی که مشکلات جدی تنفسی دارند
- بیماران کبدی و یا کلیوی
- بیمارانی که اختلالات روانی دارند
- بیمارانی که دچار اختلالات دستگاه گوارشی هستند
- بیماران قلبی و عروقی
- زنان باردار و یا شیرده
باید اشاره داشت که مصرف قرص های B2 سبب بروز عوارضی در بدن بیمار می گردد. زمانیکه این علائم بروز می دهد پزشک معالج روند درمان را کنترل کرده و نسبت به تغییر دوز مصرفی بوپرنورفین اقدام می کند. در زیر به برخی از این علائم اشاره می کنیم:
- یبوست
- قرمزی یا راش پوستی
- تورم گلو و زبان
- بالا رفتن ضربان قلب
- چربی خون پائین
- سرگیجه
- دردهای شکمی
- سردرد
- کند شدن تنفس
- اختلالات خلقی و رفتاری
- توهم
موارد بسیار زیادی وجود دارد که به بیماران و سایر افراد هشدارهای جدی در مورد خطرات مصرف قرص ب2 و سایر داروهای اعتیادآورد بصورت خودسرانه هشدار میدهد ولی متاسفانه هنوز موارد زیادی از مصرف این داروها در کشور داریم که از روی عدم آگاهی بیماران و سودجویی برخی مراکز مجاز و غیر مجاز انجام می شود.
متاسفانه در خیلی از کمپ های ترک اعتیاد غیرمجاز، قرص های بوپرنورفین، متادون و ترامادول بصورت غیرعلمی و بی رویه تجویز و توسط افراد معتاد استفاده می شود.
عوارض فیزیولوژیکی و روانی ناشی از مصرف خودسرانه بوپرنورفین
- کند شدن حافظه
- کند شدن قدرت تصمیم گیری
- اختلالات خواب
- اختلالات رفتاری
- رفتار پرخاشگرجویانه
- افسردگی
در مراکز درمانی ترک اعتیاد، قرص های بوپرنورفین در مراحل اولیه روند ترک اعتیاد مواد مخدر متناسب با شرایط فیزیکی و روحی بیمار در دوزهای مناسب، با نظارت و تشخیص پزشک معالج برای بیمار تجویز می شود اما این مهم را باید اشاره کنیم که سوء مصرف بوپرنورفین بسیار اعتیاد آور بوده و علائمی مشابه اعتیاد به هروئین یا مرفین را در فرد بوجود می آورد. از سوی دیگر ترک بوپرنورفین معضلی جدی پیش روی بیمار بوجود می آورد.
عوارض بوپرنورفین (قرص ب۲)
بوپرنورفین گرچه به‌عنوان دارویی کمکی برای ترک مواد مخدر شناخته می‌شود، اما مصرف خودسرانه آن بدون نظارت پزشک می‌تواند خطرناک و حتی مرگبار باشد. این دارو مانند متادون، کدئین و مرفین دارای عوارض فیزیکی و روانی است و به همین دلیل توصیه می‌شود روند ترک اعتیاد همواره زیر نظر متخصصان روانپزشکی و پزشکان مجرب صورت گیرد تا درمان با کمترین ریسک و بیشترین اثربخشی انجام شود.
علائمی که نیازمند مراجعه فوری به پزشک هستند
در صورت مصرف بوپرنورفین، مشاهده هر یک از علائم زیر نشانه خطر است و باید سریعاً به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه شود:
- تیرگی ادرار
- زردی پوست یا سفیدی چشم‌ها
- کاهش یا از دست دادن اشتها
- تب و لرز خفیف
- درد معده و حالت تهوع
- اختلال در تفکر و تمرکز
- بی‌حالی، گیجی و ضعف عمومی
- مشکلات تنفسی
- کمردرد یا گرفتگی عضلات
- یبوست شدید
- گرگرفتگی یا احساس خارش
- تاری دید
- التهاب و تورم زبان یا گلو
استفاده از بوپرنورفین تنها باید زیر نظر پزشک و با برنامه‌ریزی دقیق انجام گیرد؛ چراکه نحوه مصرف صحیح آن تأثیر مستقیمی بر موفقیت روند ترک دارد. این دارو معمولاً به‌صورت زیرزبانی تجویز می‌شود و می‌تواند در روزهای ابتدایی ترک، شرایط جسمی و روحی فرد را پایدارتر کرده و عبور از این مرحله حساس را آسان‌تر سازد.
برخی از علائم ناشی از سوء مصرف بوپرنورفین
- نشئگی بالا
- وابستگی فیزیکی
- تار شدن دید
- حالت تهوع و بی حالی
- رفلاکس و سوزش معده
- ایجاد پتانسیل سوء مصرف در فرد
- دارای علائم خماری
توجه داشته باشید که دوز مصرفی بوپرنورفین میزان مشخصی دارد و مصرف کننده چنانچه بیشتر از حد استفاده کند (یعنی اوردوز کند) هیچ گونه تأثیری بروی نشئگی او نخواهد داشت. در حالیکه اگر بوپرنورفین در دوزهای مناسب مصرف گردد به ثبات درمان و ترک اعتیاد بیمار کمک شایانی می کند.
نکته اینجاست که در برخی موارد تجویز این دارو می تواند کمک های زیادی به بیماران کند ولی مشکل از آنجا شروع می شود که این دارو توسط افراد ناآگاه و بصورت غیرعلمی تجویز می شود و افراد مدت مصرف و دور مصرف آنرا نمی دانند و برای ترک اعتیاد از این دارو استفاده می کنند. ولی به خود دارو وابسته می شوند و نمی توانند آنرا ترک کنند. در واقع این افراد بیماری اعتیاد را ترک نکرده اند بلکه نوع اعتیاد را عوض کرده اند و بجای ماده مخدر مانند تریاک، از قرص بوپرنورفین استفاده می کنند.
کلینیک ترک اعتیاد افشار با بیش از 10 سال تجربه موفق آماده ترک انواع مواد مخدر و ترک بوپرنورفین است. این مرکز با بهره گیری از کادر درمانی متخصص و باتجربه، خدمات ترک و بستری اعتیاد را بصورت شبانه روزی و حتی در ایام تعطیل به بیماران گرامی ارایه می کند.
علائم ترک قرص B2
نخستین گام در مسیر ترک هر ماده اعتیادآور، شناخت دقیق علائم آن است. آگاهی از این نشانه‌ها به فرد کمک می‌کند تا بداند چه انتظاری در طول فرآیند ترک داشته باشد و بهتر برای مقابله با چالش‌های جسمی و روانی آماده شود.
علائم جسمانی ترک قرص B2
هنگام قطع مصرف، بدن به دلیل کاهش سطح دارو دچار واکنش‌های متعددی می‌شود. برخی از مهم‌ترین این علائم عبارتند از:
- تعریق شدید و غیرمعمول
- لرزش دست‌ها یا بدن
- بی‌خوابی و اختلال در کیفیت خواب
- بی‌قراری و ناتوانی در آرام ماندن
- دردهای عضلانی و گرفتگی ماهیچه‌ها
- تهوع، استفراغ و ناراحتی‌های گوارشی
- اسهال یا در برخی موارد یبوست
- کاهش اشتها و بی‌میلی به غذا
علائم روانی ترک قرص B2
تغییرات شیمیایی در مغز علاوه بر جسم، روان فرد را هم درگیر می‌کند. این علائم گاهی از نشانه‌های جسمی شدیدتر هستند و نقش مهمی در بازگشت فرد به مصرف مجدد دارند. از جمله این موارد می‌توان به:
- اضطراب و بی‌قراری روانی
- افسردگی و احساس غم بی‌دلیل
- تحریک‌پذیری و عصبانیت‌های ناگهانی
- ولع یا هوس شدید برای مصرف دوباره قرص
- بی‌انگیزگی و کاهش میل به انجام فعالیت‌ها
- بی‌توجهی به مسئولیت‌های خانوادگی یا شغلی
شناخت این علائم کمک می‌کند تا فرد و خانواده او درک بهتری از روند درمان داشته باشند و بدانند که بروز چنین واکنش‌هایی طبیعی است و با پشتیبانی متخصصان می‌توان بر آن غلبه کرد.
روش های ترک قرص B2
فرآیند ترک قرص ب۲ می‌تواند از راه‌های مختلفی انجام شود. انتخاب روش مناسب باید بر اساس شرایط فرد، شدت وابستگی و نظر پزشک صورت گیرد. در یک تقسیم‌بندی کلی، روش‌های ترک به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
1. روش های غیردارویی
این روش‌ها بر تغییر سبک زندگی و استفاده از حمایت‌های روانی و اجتماعی تمرکز دارند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
سم‌زدایی تدریجی: کاهش تدریجی دوز دارو زیر نظر پزشک، تا بدن فرصت تطابق پیدا کند و علائم ترک کمتر شود.
گروه‌های حمایتی: حضور در جلسات گروهی ترک اعتیاد باعث می‌شود فرد احساس تنهایی نکند و از تجربه‌های دیگران بهره‌مند شود.
مشاوره و روان‌درمانی: کمک به شناسایی ریشه‌های روانی وابستگی و آموزش مهارت‌های مقابله با استرس.
روش‌های مکمل مانند طب سوزنی یا مدیتیشن: این شیوه‌ها می‌توانند به آرامش ذهنی، کاهش اضطراب و کنترل هوس مصرف کمک کنند.
2. روش های دارویی
در مواردی که وابستگی شدید باشد یا علائم ترک بسیار آزاردهنده باشند، پزشک ممکن است داروهایی را برای مدیریت بهتر این مرحله تجویز کند. مهم‌ترین داروهای مورد استفاده عبارتند از:
- متادون: دارویی که با تأثیر بر گیرنده‌های مغزی، علائم ترک را کاهش میدهد و به‌صورت کنترل‌شده تجویز می‌شود.
- کلونیدین: بیشتر برای کنترل علائم جسمانی مانند اضطراب، تعریق یا بی‌خوابی به کار می‌رود.
- بوپرنورفین در دوزهای کاهشی: خودِ بوپرنورفین در دوزهای پایین‌تر می‌تواند به‌عنوان داروی حمایتی در فرآیند ترک مورد استفاده قرار گیرد.
انتخاب بهترین روش ترک قرص B2
هیچ روش یکسانی برای همه افراد وجود ندارد. بهترین شیوه درمان به فاکتورهای متعددی وابسته است از جمله:
- شدت و مدت زمان وابستگی به قرص ب۲
- تعداد دفعات تلاش ناموفق برای ترک
- وضعیت جسمانی و روانی فرد
- وجود بیماری‌های همراه مانند افسردگی یا اضطراب
- میزان حمایت خانواده و محیط اطراف
- انگیزه و تمایل فرد برای رهایی از اعتیاد
بنابراین لازم است هر فرد قبل از اقدام به ترک، توسط پزشک متخصص ارزیابی شود تا مناسب‌ترین برنامه درمانی برای او طراحی گردد.
کلینیک ترک اعتیاد افشار همراه مطمئن شما در مسیر ترک قرص ب۲
ترک اعتیاد به قرص ( B2) بوپرنورفین نیازمند دانش تخصصی، برنامه‌ریزی دقیق و محیطی امن است. در کلینیک ترک اعتیاد افشار ما با بهره‌گیری از تیمی مجرب و استفاده از روش‌های علمی و نوین، شرایطی را فراهم کرده‌ایم تا شما یا عزیزانتان بتوانید با آرامش و اطمینان خاطر این مسیر دشوار را طی کنید. خدمات کلینیک ترک اعتیاد افشار عبارتنداز:
ارائه خدمات جامع: از سم‌زدایی اصولی تا مشاوره فردی و گروهی، آموزش مهارت‌های زندگی و مددکاری اجتماعی، همه در این مجموعه تخصصی ارائه می‌شود.
برنامه درمانی اختصاصی: هر فرد شرایط ویژه خود را دارد، بنابراین برنامه درمانی در کلینیک افشار به صورت اختصاصی و متناسب با وضعیت جسمی و روانی فرد طراحی می‌شود.
محیطی امن و حمایتی: فضایی آرام، امن و به‌دور از نگرانی برای بیماران فراهم است تا روند درمان با کمترین فشار روانی و بیشترین نتیجه طی شود.
پشتیبانی پس از ترک: درمان در کلینیک افشار تنها به پایان دوره بستری محدود نمی‌شود. ما با ارائه خدمات پیگیری و مشاوره پس از ترک، از بازگشت به مصرف جلوگیری کرده و به حفظ پاکی کمک می‌کنیم.
چه کسانی نباید بوپرنورفین مصرف کنند؟
مصرف بوپرنورفین (B2) برای همه افراد ایمن نیست. این دارو می‌تواند باعث تداخل دارویی یا تشدید بیماری‌های زمینه‌ای شود. افرادی با شرایط زیر باید از مصرف آن اجتناب کنند مگر با تجویز و نظارت دقیق پزشک:
- سابقه آلرژی به داروهای مشابه
- آسیب‌های مغزی یا جراحی ناشی از تومور
- اختلالات تنفسی یا بیماری‌های ریوی
- نارسایی کبدی و کلیوی
- اختلالات عصبی و افسردگی شدید
- مشکلات دستگاه گوارش
- بیماری‌های قلبی
مصرف قرص B2 همراه با تریاک
برخی افراد ممکن است به دلایل مختلف قرص ب۲ را همزمان با تریاک استفاده کنند؛ از جمله تلاش برای افزایش لذت ناشی از مصرف تریاک، کاهش عوارض ناخوشایند آن یا حتی منفی شدن آزمایش اعتیاد. با این حال، باید توجه داشت که چنین ترکیبی بسیار خطرناک است. مصرف همزمان B2 و تریاک می‌تواند احتمال اوردوز، مسمومیت شدید دارویی و سخت‌تر شدن روند ترک اعتیاد را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. در واقع به جای کمک به درمان، فرد در یک چرخه پیچیده‌تر وابستگی گرفتار می‌شود که درمان آن دشوارتر است.
مصرف B2 و شیشه به طور همزمان
گاهی در فرآیند ترک شیشه از قرص ب۲ به عنوان داروی جایگزین استفاده می‌شود. اما نکته مهم این است که بوپرنورفین (B2) خود نیز یک ماده اعتیادآور است و در صورت مصرف خودسرانه، فقط نوع وابستگی تغییر می‌کند و فرد عملاً وارد اعتیاد به داروی جدید می‌شود. بنابراین مصرف همزمان شیشه و B2 نه‌تنها کمکی به ترک نمی‌کند، بلکه می‌تواند وابستگی روانی و جسمی را تشدید کند و مسیر درمان را پیچیده‌تر سازد. درمان اصولی شیشه باید زیر نظر پزشک متخصص و با برنامه‌ریزی دقیق روانشناختی و دارویی انجام شود.
مصرف قرص B2 با الکل
یکی از خطرناک‌ترین ترکیب‌ها استفاده همزمان قرص B2 با الکل است. این ترکیب اثرات آرام‌بخش بوپرنورفین را چند برابر کرده و باعث اختلال در سیستم عصبی و تنفسی می‌شود. در بسیاری از موارد، این ترکیب منجر به بی‌هوشی، کاهش سطح هوشیاری و حتی مرگ شده است. به همین دلیل، مصرف همزمان الکل و قرص ب۲ اکیداً ممنوع است و باید به بیماران و خانواده‌ها نسبت به این خطر جدی آگاهی داده شود.
مدت زمان ترک قرص B2 و علائم آن
فرآیند ترک B2 معمولاً با نشانه‌های فیزیکی و روانی متعددی همراه است. شدت و مدت این علائم بسته به میزان مصرف، مدت زمان وابستگی و شرایط جسمانی و روانی فرد متفاوت خواهد بود. به‌طور کلی روند ترک را می‌توان در مراحل زیر خلاصه کرد:
۷۲ ساعت اول: این مرحله سخت‌ترین بخش ترک است. در این زمان بدن بیشترین واکنش فیزیکی را شامل درد شدید، تعریق، بی‌قراری و بی‌خوابی نشان میدهد.
پایان هفته اول: شدت علائم جسمی کاهش می‌یابد اما فرد همچنان دچار دردهای پراکنده در بدن، بی‌خوابی و نوسانات خلقی است.
دو هفته پس از ترک: در این مرحله علائم جسمی کمتر می‌شود؛ اما افسردگی و بی‌انگیزگی به‌عنوان نشانه غالب خود را نشان میدهد.
یک ماه پس از ترک: بسیاری از علائم جسمی فروکش می‌کنند، اما هوس شدید مصرف (ولع) و افسردگی همچنان باقی می‌مانند. این بازه زمانی از حساس‌ترین مراحل ترک است، زیرا احتمال لغزش و بازگشت به مصرف بسیار بالاست.
چگونه خماری قرص B2 (بوپرنورفین) را کاهش دهیم؟
خماری ناشی از ترک قرص B2 یکی از سخت‌ترین مراحل درمان اعتیاد است. این علائم شامل بی‌خوابی، اضطراب، دردهای عضلانی، بی‌قراری و تغییرات خلقی می‌شوند. مدیریت صحیح خماری نقش مهمی در موفقیت ترک و جلوگیری از بازگشت به مصرف دارد. روش‌های مختلفی برای کاهش این علائم وجود دارد که به‌طور خلاصه شامل راهکارهای زیر هستند:
مصرف مایعات و تغذیه مناسب
نوشیدن آب کافی و استفاده از دمنوش‌های گیاهی آرام‌بخش مانند بابونه، نعناع و زنجبیل به سم‌زدایی بدن کمک می‌کند. همچنین مصرف میوه و سبزیجات تازه، آب‌میوه‌های طبیعی و مواد غذایی سرشار از ویتامین‌های گروه B، منیزیم و اسیدهای چرب امگا ۳ باعث تقویت سیستم عصبی و کاهش ضعف عمومی می‌شود.
ورزش و فعالیت بدنی سبک
فعالیت‌های ملایم مانند پیاده‌روی روزانه، یوگا و حرکات کششی سبب افزایش ترشح اندورفین در بدن می‌شوند و دردهای عضلانی، بی‌خوابی و استرس را کاهش می‌دهند. ورزش‌های سنگین در روزهای ابتدایی ترک توصیه نمی‌شوند، زیرا می‌توانند باعث خستگی شدید و بی‌انرژی شدن فرد شوند.
مدیریت استرس و بی قراری
تمرین‌های مدیتیشن، تنفس عمیق و ماساژ درمانی به کاهش تنش‌های ذهنی کمک می‌کنند. استفاده از موسیقی آرامش‌بخش و تکنیک‌های ریلکسیشن می‌تواند در کنترل بی‌قراری و اضطراب بسیار مؤثر باشد.
استفاده از دارو های کمکی (تحت نظر پزشک)
کلونیدین: برای کاهش تعریق، بی‌خوابی و فشار خون بالا.
بوسپیرون: جهت کنترل اضطراب و بی‌قراری.
ملاتونین یا داروهای خواب‌آور ملایم: بهبود کیفیت خواب در دوران ترک.
مسکن‌های غیراپیوئیدی مثل ایبوپروفن یا استامینوفن: کاهش دردهای عضلانی و استخوانی.
توجه: مصرف هرگونه دارو باید صرفاً تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. استفاده خودسرانه از داروها می‌تواند عوارض خطرناکی ایجاد کند.
حمایت روانی و اجتماعی
حضور در جلسات مشاوره فردی یا گروهی به فرد کمک می‌کند انگیزه بیشتری برای ادامه مسیر ترک داشته باشد.