داروهای مورد استفاده در درمان اعتیاد کدام است و چه عوارضی دارند؟ فرایند ترک اعتیاد فقط به نه گفتن به ماده مخدر ختم به خیر نمی‌شود. مسئله خیلی پیچیده تر این حرف ها است. مغز و بدن فرد مصرف‌کننده دچار تغییرات شیمیایی و نوروبیولوژیکی عمیقی میشود که برای اصلاح آن، در بسیاری از موارد، نیاز به مداخله دارویی هدفمند وجود دارد.
آشنایی با داروهای ترک اعتیاد به معنای تجویز و مصرف خودسرانه آن‌ها نیست. هر دارو، مانند شمشیری دو لبه است هم میتواند نجات‌بخش باشد و هم در صورت استفاده نادرست، خود به دام تازه‌ای تبدیل شود.
در سال‌های گذشته، روش‌هایی مانند بستن فرد در یک اتاق و محروم‌سازی مطلق از مواد مخدر، شاید تنها انتخاب در دسترس بودند اما دنیای امروز با مواد مخدر صنعتیِ پیچیده‌تر، وابستگی‌های روانی شدیدتر و بازگشت‌های پرتکرارتر مواجه است. به همین خاطر، علم روز به‌کمک داروهایی آمده است که بتوانند این گذار سخت را برای افراد درگیر با اعتیاد، قابل‌تحمل‌تر و علمی‌تر کنند.
کمپ ترک اعتیاد vip چیست؟ شاید این پرسش برای تعداد زیادی از اشخاص که در به دنبال کمپ ترک اعتیاد هستند، پیش بیاید که کمپ ترک اعتیاد وی ای پی چه ویژگی خاصی دارد و…
معرفی دارو های رایج در درمان وابستگی به مواد افیونی
درمان دارویی وابستگی به مواد افیونی مانند تریاک، هروئین، مورفین و سایر مواد مخدر شبه‌افیونی از ارکان اصلی در مدیریت اعتیاد و کاهش آسیب‌های ناشی از آن است. انتخاب داروی مناسب باید تحت نظارت دقیق پزشک و با در نظر گرفتن شرایط جسمی و روانی بیمار انجام شود. داروهای مورد استفاده در درمان اعتیاد عبارتند از:
بوپرنورفین (B2)
بوپرنورفین یک داروی ضد درد نیمه‌سنتتیک و آگونیست جزئی گیرنده‌های اوپیوئیدی است که در درمان وابستگی به مواد سنگینی مانند هروئین و کوکائین کاربرد دارد. این دارو برای کنترل علائم ترک و کاهش میل به مصرف مجدد استفاده میشود.
عوارض احتمالی: تهوع، استفراغ، یبوست، آبریزش بینی، سردرد، درد معده و کمر، اختلالات تنفسی، تعریق، بی‌خوابی، اضطراب و افسردگی.
تداخل دارویی: بوپرنورفین با داروهای بیهوشی، تیوپنتال، فنیتوئین، ریفامپین، دیگوکسین و مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز تداخل دارد.
هشدار: تزریق این دارو به‌صورت وریدی خطر مرگ را به‌دنبال دارد و اکیدا ممنوع است.
متادون
متادون یک داروی شبه‌افیونی طولانی‌اثر است که جایگزین مواد مخدر در بدن شده و از بروز علائم شدید ترک جلوگیری میکند. در تسکین دردهای مزمن نیز کاربرد دارد.
عوارض شایع: کاهش تنفس، سردرد، سرگیجه، تپش قلب، درد قفسه سینه، مشکلات گوارشی و فشار خون.
تداخل دارویی: با داروهای ضدافسردگی، ضدروان‌پریشی، داروهای پارکینسون، ضد میگرن و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها مانند کلونازپام.
هشدار: مصرف خودسرانه متادون منجر به وابستگی مجدد یا تشدید اعتیاد میشود. در عین حال، ممکن است باعث اختلالات جنسی در مردان، از جمله کاهش کیفیت اسپرم گردد.
موارد منع مصرف: آسم شدید، انسداد مجاری تنفسی یا روده.
نالوکسان
نالوکسان یک آنتاگونیست گیرنده‌های اوپیوئیدی است که برای درمان اوردوز و ترک سریع اعتیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. داروهای مورد استفاده در درمان اعتیاد مانند نالوکسان با اشغال گیرنده‌های مغزی، اثر مواد مخدر را خنثی میکند.
عوارض جانبی: تهوع، استفراغ، اختلال در تمرکز، کاهش اشتها، نوسانات فشار خون.
نالتروکسان
نالتروکسان نیز از دسته آنتاگونیست‌های اوپیوئیدی است که به صورت اختصاصی برای کاهش میل به مصرف مجدد مواد افیونی و الکل تجویز میشود. این دارو اثر لذت‌بخش مواد را مهار میکند.
عوارض شایع: سردرد، تهوع، بی‌قراری، اضطراب، بی‌خوابی، درد عضلات و مفاصل، خشکی دهان، عفونت‌های تنفسی، واکنش‌های پوستی در محل تزریق.
هشدار: مصرف مجدد مواد در حین مصرف نالتروکسان ممکن است باعث بروز واکنش‌های شدید بدنی شود.
شربت تریاک (تینکتور تریاک)
این دارو در برخی مراکز درمانی به‌عنوان جایگزین کنترل‌شده برای افراد معتاد به تریاک استفاده میشود. داروهای مورد استفاده در درمان اعتیاد بلاخص شربت تریاک به‌دلیل شباهت ساختاری با ماده مصرفی قبلی، به‌راحتی توسط بدن تحمل میشود.
هشدار: مصرف خودسرانه و خارج از برنامه درمانی آن منجر به وابستگی مجدد و بروز عوارض مشابه مصرف مستقیم تریاک میگردد.
حب‌الشفا (حب جدوار)
دارویی گیاهی با خاصیت ضد اعتیاد که علاوه بر ترک مواد، برای تسکین دردهای مزمن و تقویت قوای جنسی نیز استفاده میشود.
نکته مهم: داروهای گیاهی هم ممکن است اثرات قوی و عوارض جدی داشته باشند. مصرف خودسرانه داروهای مورد استفاده در درمان اعتیاد بدون نظارت پزشک به‌شدت خطرناک است.
بهترین کمپ ترک اعتیاد عبارتی است که احتمالا شما هم این روز ها بسیار با آن برخورد داشته اید.
نقش نالترکسون در کنترل ولع مصرف
نالتروکسان با مهار گیرنده‌های اوپیوئیدی مغز، از بروز احساس لذت ناشی از مصرف مواد جلوگیری میکند. این دارو در کنترل ولع مصرف نقش مهمی دارد زیرا با مسدود کردن اثرات خوشایند مواد مخدر، مغز را از دریافت پاداش کاذب ناشی از آن‌ها محروم می‌سازد. در واقع، فردی که تحت درمان با نالتروکسان قرار دارد، حتی در صورت مصرف مجدد ماده مخدر، تجربهٔ سرخوشی یا آرامش معمول را نخواهد داشت؛ همین موضوع باعث کاهش انگیزه مصرف و در نهایت، تضعیف رفتار اعتیادی میشود.
نالتروکسان به صورت خوراکی و با تجویز پزشک استفاده میشود و شدت علائم ترک را نیز کاهش میدهد. علی رغم اینکه این دارو در فرآیند درمان بسیار سودمند است، اما همانطور که اشاره شد با عوارضی مانند خواب‌آلودگی و تعریق زیاد همراه است.
کمپ ترک اعتیاد خصوصی، مرکزی‌ست که برای بستری موقت بیماران مبتلا به اعتیاد تاسیس میشود. تفاوت کمپ ترک اعتیاد خصوصی با یک مرکز عمومی، در کیفیت خدمات و جو محیطی آن است.
متادون مزایا، نحوه مصرف و عوراض
متادون در درمان اختلال مصرف مواد افیونی، مخصوصا وابستگی به موادی مانند هروئین، تریاک و سایر داروهای ضد درد افیونی، به‌عنوان جایگزین دارویی کنترل‌شده استفاده میشود. متادون با اتصال به گیرنده‌های اوپیوئیدی مغز یعنی همان گیرنده‌هایی که مواد مخدر به آن‌ها متصل می‌شوند، اثرات مشابهی را ایجاد میکند. در نتیجه از داروهای مورد استفاده در درمان اعتیاد که تاثیر قابل توجهی دارند، به شمار میرود.
مزایای متادون
- کاهش تدریجی علائم ترک بدون بروز نوسانات شدید خلقی یا جسمی
- کنترل ولع مصرف و جلوگیری از بازگشت به ماده مخدر
- نیمه‌عمر طولانی (اثرگذاری تا ۲۴ الی ۳۶ ساعت) که مصرف روزانه آن را کافی می‌سازد
- کاهش رفتارهای پرخطر مرتبط با مصرف تزریقی مواد
- بهبود عملکرد اجتماعی و فردی در افراد تحت درمان
نحوه مصرف متادون
متادون در اشکال مختلف دارویی از جمله قرص، آمپول، پودر و محلول خوراکی تولید میشود، اما رایج‌ترین شکل مصرفی آن محلول خوراکی است. درمان با متادون باید تحت نظارت دقیق پزشک متخصص در مراکز معتبر درمان اعتیاد صورت گیرد، زیرا تنظیم دوز مصرفی بر اساس وضعیت جسمی، روانی و سابقه مصرف فرد متفاوت است.
عوارض متادون
متادون در چارچوب درمانی ممکن است بسیار مفید باشد، اما خاصیت اعتیادآوری بالایی دارد و مصرف خودسرانه یا بی‌ضابطه آن خطرات جدی ایجاد میکند. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:
- سرگیجه و خواب‌آلودگی
- تهوع و یبوست
- کاهش تنفس (به‌ویژه در دوزهای بالا)
- تپش قلب، تعریق و احساس سبکی سر
- وابستگی دارویی در صورت مصرف طولانی‌مدت بدون برنامه درمانی
کلینیک ترک اعتیاد لاکچری، همان بهشتی است که برای بیمار خود به دنبال آن هستید. این روزها دغدغه اصلی خانواده‌های افراد مبتلا به دام اعتیاد، پیدا کردن یک کمپ مناسب و راحت برای ترک است.
بوپرنورفین و تاثیر آن در سم زدایی
این دارو با اتصال به گیرنده‌های مغزی، اثرات مخدرها را تقلید میکند اما با شدت بسیار کمتر. بوپرنورفین به‌صورت کنترل‌شده و تدریجی، شدت وابستگی فیزیکی و روانی به مواد مخدر را کاهش میدهد و هم‌زمان با بلوکه‌کردن گیرنده‌ها، از بروز نشئگی ناشی از مصرف مجدد جلوگیری به عمل میآورد. به همین دلیل، این دارو نقش مهمی در کاهش علائم ترک مانند اضطراب، تهوع، تعریق و بی‌قراری دارد.
مزایای مصرف بوپرنورفین در روند ترک:
- کاهش علائم ترک بدون بروز درد شدید یا شوک ناگهانی به بدن
- بلوک‌کردن تأثیرات لذت‌بخش مخدرها و کاهش احتمال بازگشت به مصرف
- امکان مصرف در قالب قرص زیرزبانی یا آمپول
- نیاز به دوز کمتر نسبت به سایر داروهای ترک
نکاتی درباره مصرف بوپرنورفین
مصرف بوپرنورفین باید حتما زیر نظر پزشک متخصص انجام شود، چرا که دوز مصرف، زمان شروع درمان و مدت دوره، بسته به شرایط جسمی و میزان وابستگی فرد فرق میکند. استفاده‌ی سرخود یا بدون نظارت، بی‌اثر بوده و با عوارضی مثل خواب‌آلودگی، تهوع، سردرد و افزایش تعریق همراه است.
ترک اعتیاد یک روند دشوار است که البته دشواری آن به نوع مواد مخدر مورد مصرف، سن بیمار، مدت مصرف و عوامل دیگری بستگی دارد.
دارو های کمک درمان برای مدیریت اضطراب و بی خوابی
در فرآیند ترک مواد، بی‌خوابی و ناآرامی‌های روانی و جسمی دوره سم‌زدایی و اوایل ترک، شدت بیشتری دارد. برای مدیریت این علائم، پزشکان از داروهای کمک‌درمان در کنار داروهای اصلی ترک مانند بوپرنورفین یا متادون استفاده میکنند.
دارو های کمک درمان برای اضطراب
| کلونیدین (Clonidine)
|
کاهش اضطراب، تحریک‌پذیری، تعریق و فشار خون بالا
مناسب برای مرحله سم‌زدایی، به‌ویژه در ترک مواد افیونی بدون اثر نشئه، غیرمعتادکننده |
| پروپرانولول (Propranolol)
|
مهار علائم فیزیکی اضطراب مانند تپش قلب و لرزش
کاهش اضطراب موقعیتی یا عمومی مفید در افرادی که علائم جسمانی اضطراب دارند |
| بوسپیرون (Buspirone) | داروی ضد اضطراب غیر وابسته‌کننده
فاقد اثر آرام‌بخش قوی و مناسب برای استفاده طولانی‌مدت جایگزینی ایمن برای بنزودیازپین‌ها در افراد در حال ترک |
دارو های کمک درمان برای بی خوابی
| ترازودون (Trazodone) | ضدافسردگی با اثر آرام‌بخش
مؤثر در بهبود خواب بدون وابستگی دارویی در کلینیک‌های ترک اعتیاد برای بی‌خوابی تجویز میشود
|
| دوکسپین (Doxepin) | دارویی از خانواده ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای
در دوز پایین، خواب‌آور و کمک‌کننده به شروع و تداوم خواب مناسب برای مصرف کوتاه‌مدت
|
| ملاتونین (Melatonin) | مکمل طبیعی برای تنظیم چرخه خواب و بیداری
بدون خطر اعتیاد یا تداخل جدی دارویی با داروهای دیگر ترکیب شود |
عوارض کوتاه مدت و بلند مدت دارو های ترک اعتیاد
در روزهای ابتدایی مصرف داروهای ترک اعتیاد، بروز برخی عوارض کوتاه‌مدت طبیعی است. علائمی مانند تهوع، سردرد، خواب‌آلودگی، خشکی دهان، اضطراب، تعریق زیاد و یبوست از جمله موارد شایع هستند. این واکنش‌ها ناشی از تنظیم مجدد سیستم عصبی بدن در پاسخ به قطع مصرف مواد مخدر است و اغلب با پایدار شدن شرایط بدن یا تنظیم دوز دارو کاهش پیدا میکند.
در صورت استفاده طولانی‌مدت یا مصرف نادرست داروهای مورد استفاده در درمان اعتیاد، احتمال بروز عوارض جدی‌تر وجود دارد. وابستگی دارویی، اختلالات خواب مزمن، کاهش سطح هورمون‌های جنسی، مشکلات کبدی و بی‌تفاوتی احساسی از جمله عوارضی هستند که ممکن است در مصرف مداوم داروهایی مانند متادون، بوپرنورفین یا نالتروکسان مشاهده شود. در برخی موارد، قطع ناگهانی این داروها با علائم بازگشتی و افزایش خطر بازگشت به مصرف همراه خواهد بود. به همین دلیل، ادامه درمان باید با برنامه‌ریزی دقیق و زیر نظر پزشک انجام شود.
