تفاوت مواد مخدر سنتی و صنعتی چقدر است؟ در بین جوانان و نوجوانان، پدیده شوم اعتیاد به مواد مخدر غوغ میکند. این مسئله هم به سلامت فردی آسیب نمی‌زند و هم بنیان خانواده و امنیت اجتماعی را تهدید میکند. با پیشرفت علم شیمی و دسترسی آسان‌تر به مواد شیمیایی، نوع جدیدی از مخدرها با قدرت تخریب چند برابر نسبت به مواد سنتی وارد بازار میشوند. موادی که وابستگی شدیدتری ایجاد می‌کنند و در مدت‌زمانی بسیار کوتاه‌تر، فرد را از پای درمی‌آورند.
با وجود اینکه مواد مخدر سنتی مانند تریاک یا حشیش سال‌هاست در جوامع وجود دارند و تأثیرات آن‌ها تا حدی برای عموم شناخته شده است، مواد صنعتی مانند شیشه، کراک و LSD با قدرت اعتیادآوری و ویرانگری بسیار بالا، چهره‌ای نو و هولناک از اعتیاد را به نمایش گذاشته‌اند. آشنایی با تفاوت این دو نوع ماده و شدت وابستگی ناشی از مصرف آن‌ها، نقش مؤثری در پیشگیری، آگاهی‌بخشی و حتی درمان دارد.
شناختن بزرگ ترین مرکز ترک اعتیاد ممکن است دشوار باشد، چرا که عوامل بسیاری وجود دارد که بایستی در نظر گرفته شود، مرکز ترک اعتیاد، مکانی است که…
تعریف مواد مخدر سنتی و صنعتی
برای اینکه تفاوت مواد مخدر سنتی و صنعتی را به خوبی متوجه شویم باید ویژگیهای هریک را بشناسیم. مواد مخدر با تأثیر بر سیستم عصبی، باعث ایجاد وابستگی جسمی یا روانی در فرد مصرف‌کننده میشوند. این مواد با تقویت سیستم پاداش مغز، احساس لذت کاذب ایجاد کرده و فرد را به تکرار مصرف و افزایش دوز آن وادار می‌کنند.
مواد مخدر سنتی، دسته‌ای از مواد اعتیادآور هستند که مستقیما از گیاهان طبیعی به‌دست می‌آیند، بدون آن‌که فرایندهای شیمیایی خاصی روی آن‌ها انجام شده باشد. موادی مانند تریاک، حشیش و بنگ از این دسته محسوب میشوند. میزان وابستگی و عوارض ناشی از مصرف این نوع مواد کمتر از انواع صنعتی است.
مواد مخدر صنعتی حاصل ترکیبات شیمیایی پیچیده‌ای هستند که با تغییر یا افزودن مواد شیمیایی به مواد اولیه طبیعی به‌دست می‌آیند. این مواد قدرت اعتیادآوری و تخریب‌گری بسیار بیشتری دارند. مصرف آن‌ها آسیب‌های شدیدتری بر روان و جسم فرد وارد میکند، وابستگی شدیدتری ایجاد کرده و ترک آن دشوارتر است. به دلیل همین آثار مخرب، قوانین نیز با حمل یا مصرف این نوع مواد برخورد سخت‌گیرانه‌تری دارند.
کمپ ترک اعتیاد لاکچری افشار، همان بهشتی است که برای بیمار خود به دنبال آن هستید.
ساختار شیمیایی و میزان تاثیر گذاری بر مغز
تفاوت مواد مخدر سنتی و صنعتی نشان میدهد که مواد مخدر با ساختارهای شیمیایی متنوع خود، عملکرد طبیعی مغز را مختل کرده و سیستم عصبی را دچار تغییرات جدی می‌کنند. بسیاری از این مواد با تأثیر بر سیستم پاداش مغز، باعث افزایش غیرطبیعی سطح دوپامین یا سروتونین میشوند که در نتیجه آن، فرد دچار احساس سرخوشی، آرامش یا توهم میشود. این اثرات لذت‌بخش اما مصنوعی، عامل اصلی اعتیاد هستند و فرد را به مصرف دوباره و بیشتر وادار می‌کنند.
برای مثال، هروئین با فعال‌سازی مستقیم گیرنده‌های مواد افیونی در مغز، درد را کاهش داده و نوعی رهایی شدید ایجاد میکند. این ماده به سرعت موجب افزایش دوپامین شده و فرد را درگیر حس سرخوشی میکند. از هر چهار نفری که آن را امتحان می‌کنند، یک نفر به‌سرعت معتاد میشود.
حشیش و ماری‌جوانا
از گیاه شاهدانه به دست می‌آیند و ماده مؤثر آن‌ها THC است که بر گیرنده‌های کانابینوئیدی مغز تأثیر می‌گذارد. این مواد باعث تغییرات ادراکی، افزایش اشتها، احساس آرامش و در برخی موارد توهم یا پارانوئید میشوند. استفاده طولانی‌مدت آن‌ها سلامت سیستم ایمنی و تنفسی را نیز تهدید میکند.
شیشه
در مواد صنعتی مانند شیشه، ترکیبات شیمیایی پیچیده سبب افزایش ناگهانی دوپامین و نوراپی‌نفرین میشوند که تمرکز، انرژی و تحریک‌پذیری را بالا می‌برد. در عوض با مصرف مکرر، مغز توانایی طبیعی تولید این مواد شیمیایی را از دست داده و فرد دچار افسردگی، پرخاشگری و وابستگی شدید میشود.
ال اس دی (LSD) و ماشروم (حاوی سایلوسیبین)
مواد توهم‌زایی هستند که از نظر شیمیایی شباهت زیادی به سروتونین دارند. آن‌ها با اختلال در عملکرد طبیعی این ماده شیمیایی، موجب توهمات دیداری و شنیداری، تغییرات درک و احساس و در برخی موارد سردرگمی شدید میشوند.
کوکائین و آمفتامین
مواد محرکی مانند کوکائین و آمفتامین با افزایش هوشیاری، انرژی و تمرکز همراه هستند. آن‌ها پیام‌رسان‌های عصبی را به صورت غیرطبیعی تحریک می‌کنند و همین امر منجر به وابستگی روانی و اختلالات خلقی پس از قطع مصرف میشود. ساختار شیمیایی این مواد بسته به نوع سنتی یا صنعتی آن، اثرات متفاوتی بر مغز دارند. مواد صنعتی با ساختارهای پیچیده‌تر و ترکیبات شیمیایی قوی‌تر، قدرت تأثیرگذاری بسیار بالاتری داشته و در نتیجه وابستگی شدیدتر و آسیب‌های روانی و جسمی گسترده‌تری ایجاد می‌کنند.
ترک کوکائین باعث ایجاد اختلالات روانی مانند افسردگی می شود که می توان آن ها را از طریق سم زدایی پزشکی کنترل کرد.
سرعت ایجاد وابستگی در مواد مخدر صنعتی و سنتی
یکی از مهم‌ترین وجوه تفاوت مواد مخدر سنتی و صنعتی، سرعت ایجاد وابستگی در مصرف‌کننده است. مواد مخدر صنعتی به خاطر ساختار شیمیایی پیچیده‌تر و قدرت تأثیرگذاری شدیدتر بر مغز، در مدت‌زمان بسیار کوتاه‌تری نسبت به مواد سنتی، فرد را دچار وابستگی روانی و جسمی می‌کنند.
مواد مخدر صنعتی: مواد مخدر صنعتی مانند شیشه، کراک، اکستازی، فلاکا، کوکائین، LSD و آمفتامین‌ها از ترکیبات شیمیایی بسیار قوی ساخته شده‌اند که موجب ترشح ناگهانی و شدید دوپامین، سروتونین یا نوراپی‌نفرین میشوند.
این تحریک شدید مغز:
- احساس لذت فوری اما ناپایدار ایجاد میکند.
- پس از پایان اثر، افت شدید در خلق‌وخو و عملکرد روانی رخ میدهد.
همین مسئله باعث تمایل شدید به مصرف مجدد و سریع‌تر شدن چرخه اعتیاد میگردد. به‌طور مثال، ماده‌ای مثل شیشه حتی پس از یک یا دو بار مصرف، وابستگی روانی بسیار شدیدی ایجاد میکند.
مواد مخدر سنتی: مواد سنتی مانند تریاک، حشیش، ماری‌جوانا، مورفین و ناس با وجود اینکه اعتیادآور هستند، اما روند وابسته‌سازی کندتری دارند.
- تأثیر آن‌ها ملایم‌تر و تدریجی‌تر است.
- وابستگی روانی و جسمی در صورت مصرف مکرر و بلندمدت رخ میدهد.
ترک شیشه نیاز به روحیه خوش نشان دادن، نسبت به ترک این ماده روانگردان دارد. چنانچه عزم جدی برای کنار گذاشتن شیشه داشته باشید، مطمئنا در مسیر مراجعه به کمپ ترک اعتیاد قرار می‌گیرید.
علائم و نشانه های وابستگی در هر گروه
تفاوت مواد مخدر سنتی و صنعتی از نظر شدت وابستگی نشان میدهد که مواد مخدر سنتی مانند تریاک، ناس و مورفین، به‌تدریج و پس از مصرف مداوم و طولانی‌مدت شکل می‌گیرد. مهم‌ترین نشانه‌های وابستگی به این مواد، بروز علائم جسمی و روانی در هنگام ترک یا کاهش مصرف است. از علائم جسمی می‌توان به تعریق زیاد، لرزش بدن، بی‌قراری، تهوع، درد عضلانی، آبریزش بینی و اسهال اشاره کرد.
نشانه‌های روانی شامل اضطراب، تحریک‌پذیری، بی‌خوابی، افسردگی، و ناتوانی در تمرکز است. در مورد موادی مانند حشیش و ماری‌جوانا، فرد دچار بی‌انگیزگی، کاهش بهره‌وری ذهنی و وابستگی روانی شدید میشود، بدون اینکه وابستگی فیزیکی مشخصی وجود داشته باشد. این دسته از مواد، با وجود اینکه نسبت به مواد صنعتی وابستگی کندتری ایجاد می‌کنند اما در صورت بی‌توجهی، فرد را به مصرف روزانه و دائمی میکشانند.
علائم و نشانه های وابستگی به مواد مخدر صنعتی
از علائم روانی می‌توان به افزایش تحریک‌پذیری، پرخاشگری، توهم، پارانویا، افسردگی شدید پس از پایان اثر ماده، بی‌خوابی شدید و احساس اضطرار برای مصرف مجدد اشاره کرد. از نظر جسمی نیز کاهش شدید اشتها، وزن پایین، بی‌خوابی، افزایش ضربان قلب، خشکی دهان و تعریق شدید دیده میشود. در مواردی مانند مصرف شیشه یا کراک، فرد پس از چند بار استفاده به شدت به ماده وابسته شده و در صورت عدم دسترسی، دچار حملات عصبی، پرخاشگری شدید یا حتی افکار خودکشی میشود. تفاوت مواد مخدر سنتی و صنعتی حاکی از این است که وابستگی به مواد صنعتی بسیار پرخطرتر است و نیازمند مداخله فوری روان‌پزشکی و درمان تخصصی دارد.
تفاوت در علائم ترک و شدت آن ها
علائم ترک مواد مخدر سنتی مانند تریاک و مورفین بیشتر جسمی هستند و به‌تدریج بروز می‌کنند. افراد در حال ترک این مواد دچار تعریق، لرزش، درد عضلانی، تهوع، اسهال، بی‌قراری، بی‌خوابی و آبریزش بینی میشوند. علاوه بر این علائم جسمی، گاهی احساس افسردگی، اضطراب خفیف و بی‌انگیزگی نیز به چشم می‌خورد. شدت علائم ترک در این گروه قابل کنترل‌تر است و در بسیاری از موارد با درمان دارویی و مراقبت‌های حمایتی قابل مدیریت میباشد. ترک این مواد دردناک اما تدریجی و با احتمال بازگشت کمتر نسبت به مواد صنعتی است (خصوصا اگر مصرف مزمن و شدید نباشد).
ترک مواد مخدر صنعتی مانند شیشه، کراک، کوکائین، اکستازی و فلاکا بسیار شدیدتر، سریع‌تر و خطرناک‌تر است. علائم ترک در این مواد ترکیبی از واکنش‌های شدید روانی و جسمی هستند. افراد دچار توهم، اضطراب شدید، حملات عصبی، افسردگی حاد، بی‌خوابی شدید، پرخاشگری، گیجی، خستگی مفرط و حتی افکار خودکشی میشوند. در بعضی موارد، فرد دچار سندروم ترک روانی حاد میگردد که بدون مداخله تخصصی قطعا تهدیدکننده حیات است.
در بحث تفاوت مواد مخدر سنتی و صنعتی، یافته ها نشان میدهد که ترک مواد صنعتی نیاز به مراقبت پزشکی فوری، روان‌درمانی فشرده و گاه بستری در مراکز ترک اعتیاد تخصصی دارد.
کدام گروه از مواد مخدر خطر بیشتری برای وابستگی دارند؟
تفاوت مواد مخدر سنتی و صنعتی نشاندهنده این است که مواد مخدر صنعتی، خطر وابستگی بیشتری دارند.
ساختار شیمیایی قوی و تأثیر سریع
مواد مخدر صنعتی مانند شیشه، کراک، اکستازی، کوکائین، LSD و فلاکا دارای ترکیبات شیمیایی بسیار قدرتمندی هستند که سیستم پاداش مغز را تحریک می‌کنند. این تحریک شدید و ناگهانی باعث ترشح بیش از حد دوپامین یا سروتونین شده و وابستگی روانی شدیدی حتی بعد از یک یا دو بار مصرف ایجاد میکند.
سرعت بالای اثرگذاری
مواد صنعتی اغلب در چند دقیقه اول پس از مصرف تأثیر خود را نشان می‌دهند و احساس سرخوشی و قدرت کاذب ایجاد می‌کنند. این اثر سریع، میل به مصرف مجدد را به‌طور خطرناکی بالا می‌برد.
شدت علائم ترک
علائم ترک مواد صنعتی بسیار شدید، گاه روان‌پریشانه و حتی تهدیدکننده جان فرد هستند. بسیاری از مصرف‌کنندگان برای فرار از این علائم، دوباره به مصرف روی می‌آورند که این موضوع چرخه وابستگی را شدیدتر میکند.
تخریب سریع جسم و روان
مواد صنعتی برخلاف مواد سنتی که اغلب در طول زمان آسیب می‌زنند در مدت کوتاه‌تری باعث اختلال روانی، آسیب‌های عصبی، توهم، پرخاشگری، افسردگی شدید و حتی رفتارهای خودکشی میشوند. این آسیب‌ها وابستگی را هم روانی و هم فیزیکی می‌کنند.
بازگشت سریع تر پس از ترک
احتمال بازگشت به مصرف در افرادی که مواد صنعتی مصرف می‌کنند بسیار بیشتر از مواد سنتی است چون قدرت کشش روانی این مواد بالا و مقاومت فرد در برابر وسوسه مصرف، ضعیف‌تر است.
سخن پایانی
همه انواع مواد مخدر، صرف‌نظر از سنتی یا صنعتی بودن، در ابتدا باعث ایجاد حس لذت، سرخوشی و آرامش کاذب در فرد میشوند. این حالت لذت‌بخش که ناشی از افزایش ناگهانی مواد شیمیایی مانند دوپامین و سروتونین در مغز است، اصلی‌ترین دلیل تمایل فرد به تکرار مصرف و وابستگی به ماده مخدر است. البته، باید به تفاوت مواد مخدر سنتی و صنعتی هم توجه داشت. برخی باعث توهم، افزایش انرژی یا کاهش اشتها میشوند، بعضی دیگر ممکن است درد را تسکین دهند یا خواب‌آور باشند. اما در هر صورت، مصرف مداوم آن‌ها به‌تدریج موجب تخریب بافت‌های مغزی، آسیب به قلب، کبد، ریه، سیستم عصبی و روان فرد میشود.
آثار مخرب مواد مخدر حتی پس از ترک نیز در بدن باقی می‌ماند. افرادی که از دام اعتیاد رها میشوند، شاید سال‌ها با پیامدهایی مانند اختلالات روانی، ضعف جسمانی، مشکلات حافظه یا ناتوانی‌های عصبی درگیر باشند.
