در مسیر دشوار و پرفراز و نشیب ترک اعتیاد، نخستین اقدام، پاکسازی بدن از مواد مخدر یا همان سم‌زدایی است. این مرحله حساس، پایه و اساس موفقیت در درمان اعتیاد به شمار می‌رود و روش اجرای آن، تأثیر بسزایی در کاهش درد و عوارض جسمی و روحی بیمار دارد. کلینیک ترک اعتیاد افشار بهترین روش‌های سم زدایی بدن از مواد مخدر را به کار می گیرد تا مسیر درمان به خوبی پیش برود.
بهترین کمپ ترک اعتیاد عبارتی است که احتمالا شما هم این روز ها بسیار با آن برخورد داشته اید. به تبع بالا رفتن میزان مصرف مواد مخدر مراکز درمان اعتیاد زیادی تاسیس شده اند که متاسفانه تعدادی از آن ها به دلیل نداشتن استاندارد های ضروری و عدم تجربه نه تنها کمکی به بهبود افراد متقاضی نکرده اند بلکه سبب ایجاد وابستگی آن ها به دیگر مخدر ها شده اند که خود سبب ایجاد اختلالات روانی و جسمانی در شخص می شود
سم زدایی بدن از مواد مخدر چیست و چگونه انجام میشود؟
روش‌های سم زدایی بدن از مواد مخدر فرآیندی تخصصی است که به پاکسازی بدن از آثار باقی‌مانده مواد مخدر کمک کرده و فرد را برای ادامه مسیر درمان و بازگشت به زندگی سالم آماده می‌سازد. این مرحله، اولین گام در درمان اعتیاد است و نقشی مهمی در کاهش وابستگی جسمی به مواد دارد.
سم زدایی با توجه به نوع ماده مخدر مصرف شده، مدت و میزان مصرف، شرایط بدنی و روانی فرد، به روش‌های مختلفی انجام می گیرد. این روش‌ها شامل سم زدایی تدریجی، سریع و فوق سریع (UROD) هستند.
در طول این فرآیند، بدن تلاش می‌کند خود را از وابستگی فیزیکی به مواد پاک کند؛ اما این پاکسازی با علائم ناخوشایند جسمی و روانی همراه خواهد بود. به همین خاطر، سم زدایی باید تحت نظر پزشک متخصص و در محیطی کاملاً کنترل‌شده انجام شود تا از بروز خطرات احتمالی جلوگیری شده و ایمنی بیمار تضمین گردد.
از آنجا که اعتیاد تنها یک مشکل جسمی نیست و جنبه‌های روانی و اجتماعی را نیز در برمی‌گیرد، سم زدایی صرفا یک شروع است؛ اما آغازی مهم و غیرقابل اجتناب برای بازگشت به زندگی بدون مواد. این فرآیند به جهت بازسازی عملکرد طبیعی مغز و بدن مهم است و زمینه را برای درمان‌های روان‌درمانی و بازتوانی کامل فراهم می‌سازد.
مراحل درمان و سم زدایی
در مرکز ترک اعتیاد افشار، روش‌های سم زدایی بدن از مواد مخدر با رویکردی علمی و فردمحور آغاز میشود تا برای هر بیمار، مناسب‌ترین مسیر درمانی انتخاب گردد.
در ابتدای بستری، شرح حالی دقیق از گذشته بیمار و خانواده وی جمع‌آوری میشود. این مرحله از نظر شناسایی ریشه‌های اعتیاد، اختلالات زمینه‌ای و عواملی که بیمار را به سمت مصرف سوق داده‌اند مهم است. بر همین اساس، تیم درمان یک پروتکل درمانی اختصاصی طراحی می‌کند که متناسب با وضعیت جسمی، نوع و میزان ماده مصرف شده و شرایط روانی فرد باشد.
با توجه به وضعیت بیمار، از روش‌های سم زدایی فوق سریع (UROD)، سریع یا تدریجی بهره می برند. پزشکان و روان‌درمانگران علائم خماری مانند توهم، اختلال خواب یا مشکلات جنسی را رصد کرده و در صورت لزوم، درمان‌های مکملی برای کنترل این علائم در نظر می‌گیرند.
اما فرآیند درمان در همین‌جا به پایان نمی‌رسد. سم زدایی، تنها اقدامی مهم برای خروج از وابستگی فیزیکی است. به منظور دستیابی به پاکی پایدار، بیمار وارد مرحله مشاوره و روان‌درمانی میشود تا مهارت‌هایی مانند مقابله با ولع مصرف، بازسازی روابط سالم، تعریف حد و مرزهای شخصی و کنترل هیجانات را بیاموزد.
درمان اختلالات ثانویه مانند افسردگی، اضطراب یا اختلالات جنسی نیز از فوق العاده مهم است. این اختلالات اگر نادیده گرفته شوند زمینه‌ساز عود یا لغزش مجدد می شوند. تیم درمان افشار کلینیک، رویکردی همه جانبه را دنبال می‌کند که نه‌تنها به پاک سازی جسم، بلکه به بازسازی کامل روان و سبک زندگی بیمار نیز توجه دارد.
کمپ ترک اعتیاد، آخرین امید یک فرد و معتاد و خانواده او برای بازگشت به زندگی دوباره است. متاسفانه از دیرباز تاکنون اعتیاد به انواع مواد مخدر، سبب شده تا زندگی افراد بسیاری به ورطه نابودی کشیده شود. این موضوع سبب شده تا تاسیس کمپ ترک اعتیاد در هر جامعه‌ای، به امری واجب بدل شود.
انواع سم زدایی ترک اعتیاد
روش‌های سم زدایی بدن از مواد مخدر، فرآیندی درمانی با هدف پاکسازی بدن از مواد مخدر و کاهش علائم خماری است. البته به تنهایی، درمان کامل محسوب نمی‌شود. سم زدایی باید به عنوان مقدمه‌ای برای درمان‌های روان‌درمانی و بازتوانی دیده شود.
سم زدایی با کلونیدین
مصرف مواد به شکل کامل قطع شده و علائم خماری با استفاده از داروهایی مانند کلونیدین کنترل میشود. این دارو روی سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد و شدت علائم ترک را کاهش می‌دهد. این روش بیشتر برای افرادی با مصرف سبک و اراده قوی توصیه می گردد.
سم زدایی با متادون
ماده مخدر با داروی متادون جایگزین میشود. سپس با کاهش تدریجی دوز دارو، علائم خماری کاهش یافته و بدن به مرور از وابستگی پاک میشود. این روش برای بسیاری از بیماران، موثرترین و قابل‌تحمل‌ترین روش شناخته میشود اما حتما باید زیر نظر پزشک متخصص انجام شود.
سم زدایی با بوپرنورفین
بوپرنورفین در بیمارانی استفاده میشود که مصرف مواد افیونی را برای چند ساعت متوقف کرده‌اند و در مرحله ترک خفیف هستند. درمان شامل دو فاز القا و کاهش دوز است و دوز دارو به‌تدریج کاهش خواهد یافت. این روش نسبت به متادون عوارض کمتری داشته و برای ترک تدریجی مناسب‌تر است.
سم زدایی سریع و فوق سریع
تحت بیهوشی در محیط بیمارستانی انجام میشود و داروهایی برای پاکسازی گیرنده‌های مغزی از مواد مخدر تزریق می گردد. این فرآیند در مدت چند ساعت انجام شده و علائم خماری شدید در زمان بیهوشی سپری می‌شوند. پس از آن، برای پیشگیری از عود، داروی نالتروکسون تجویز خواهد شد.
سم زدایی بدون دارو
فرد بدون هیچ‌گونه دارویی اقدام به قطع مصرف می‌کند و با پشتیبانی روانی و گروهی علائم ترک را تحمل خواهد کرد. هدف، شکستن باورهای غلط درباره نیاز همیشگی به مواد است. گرچه روش دشواری است اما با انرژی مثبت گروهی، ایمان و حمایت روان‌درمانی می تواند موفقیت‌آمیز باشد. لازم به ذکر است که خطر بروز اختلالات روانی مانند دلریوم در این روش وجود دارد. از این رو باید با مراقبت دقیق انجام شود.
مصرف متادون در طولانی مدت احتمال دارد آنچنان سبب اعتیاد و وابستگی شدید شخص شود که فرد مجبور باشد سریعاً جهت شروع دوره درمانی ترک متادون به مراکز ترک اعتیاد مراجعه نماید. هنگامی فردی پس از مصرف متادون دچار مسمومیت گردد نشانه هایی در او نمایان خواهد.
روش های موثر سم زدایی بدن از مواد مخدر
روش‌های سم زدایی بدن از مواد مخدر هم به صورت طبی و هم به شکلی غیر طبی انجام می گیرد.
روش های طبی سم زدایی
از داروهایی خاص برای کاهش علائم ترک، تثبیت وضعیت جسمی بیمار و کنترل میل به مصرف مجدد استفاده میشود. این داروها توسط پزشک تجویز شده و تحت نظارت دقیق مصرف می‌گردند:
- متادون: جایگزین مواد افیونی میشود و به مرور دوز آن کاهش یافته تا بدن به تدریج پاک شود.
- بوپرنورفین: همزمان نقش آگونیست و آنتاگونیست را دارد، میل به مصرف را کاهش می‌دهد و عوارض ترک را کنترل می‌کند.
- نالترکسون: گیرنده‌های مواد مخدر در مغز را مسدود کرده و از بازگشت به مصرف جلوگیری می‌کند.
روش های غیر طبی سم زدایی
استفاده از تکنیک‌های غیر طبی به جهت بهبود روحیه، کاهش اضطراب و تقویت اراده برای ترک حائز اهمیت است.
- طب سوزنی: موجب کاهش ولع مصرف و بهبود تعادل انرژی در بدن میشود.
- یوگا و مدیتیشن: با ایجاد آرامش ذهنی و جسمی، توان مقابله با استرس‌های ترک را بالا میبرد.
- روان درمانی: شامل گفت‌وگو درمانی، رفتار درمانی شناختی (CBT) و مشاوره گروهی است که نقش اساسی در شناخت دلایل گرایش به مصرف و جلوگیری از عود دارند.
سم زدایی بدن از مواد مخدر به صورت دارویی
روش‌های سم زدایی بدن از مواد مخدر به معنای پرهیز از مصرف مواد مخدر یا الکل تا زمانی است که بدن و جریان خون از آثار آن ماده پاک شود. در واقع، سم زدایی دارویی تلاش می‌کند بدن را از وابستگی فیزیکی به ماده مخدر رها کند. از آنجایی که بدن فرد معتاد به مرور زمان برای عملکرد طبیعی به مصرف مواد وابسته میشود قطع ناگهانی آن با علائم ترک شدید همراه خواهد بود. در این شرایط، استفاده از داروها برای کنترل این علائم مفید بوده و مانع بروز خطرات جدی می گردد.
داروهایی که در این مرحله استفاده می‌شوند، بسته به نوع ماده مخدر و شرایط جسمی و روانی فرد متفاوت هستند. هدف اصلی آنها، کاهش درد، اضطراب، بی خوابی، تهوع و دیگر نشانه‌های ترک است.
- متادون
- بوپرنورفین
- نالترکسون
- کلونیدین
دلایل زیادی برای ترک الکل وجود دارد. برخی از افراد به دلیل ابتلا به بیماری پزشکی مرتبط با الکل مانند بیماری های قلب یا کبد، یا به دلیل شروع مصرف داروهایی که واکنش بدی با الکل دارند، باید مصرف خود را متوقف کنند. برخی دیگر مصرف الکل را به دلایل مذهبی یا برای حرکت به سمت زندگی سالم ترک می کنند.
سم زدایی بدن از مواد مخدر به صورت طبیعی
بدن بدون استفاده از داروها یا درمان‌های شیمیایی، به تدریج مواد مخدر را از سیستم خود پاک می‌کند و تلاش دارد تا تعادل فیزیولوژیکی و عصبی خود را باز یابد. این روش بر پایه عملکرد طبیعی بدن است و با اتکا به توانایی ذاتی بدن برای بازسازی و تنظیم مجدد، انجام میشود.
بدن انسان به صورت طبیعی دارای مکانیسم‌هایی مانند تعریق، ادرار، حرکات گوارشی و تنظیم آنزیم‌های کبدی و کلیوی است که به دفع سموم کمک می‌کنند. در فرآیند سم زدایی طبیعی، این مکانیسم‌ها برای دفع بقایای مواد مخدر فعال‌تر می‌شوند. طی این دوره، سیستم عصبی مرکزی و ارگان‌های مهم بدن مانند کبد و کلیه‌ها سخت تلاش می‌کنند تا مواد اعتیادآور را خارج کرده و به وضعیت تعادل بازگردند. به علت قطع ناگهانی مصرف و نبود داروهای حمایتی، فرد با مجموعه‌ای از علائم جسمی و روانی مواجه می شود که عبارتند از:
- اضطراب و بی قراری
- نوسانات خلقی و تحریک‌پذیری
- بی‌خوابی یا کابوس‌های شبانه
- مشکلات گوارشی مانند تهوع، دل‌درد یا اسهال
- خستگی مفرط و کاهش انرژی
- تعریق زیاد
- تغییر در اشتها
- افسردگی یا احساس ناامیدی
زمانی که مصرف شیشه را کنار می‌گذارید، یک‌سری از علائم ناشی از ترک شیشه در وجود شما پدیدار می‌شوند. شدت و حدّت علائم یا نشانه‌های اجتناب از مصرف شیشه در افراد مختلف، ممکن است، که با یکدیگر، متفاوت باشد. علامت‌های ترک شیشه، حاکی از وابستگی و نیاز شدید فرد به مصرف این ماده روانگردان خواهند بود.
پاکسازی بدن از مواد مخدر چقدر زمان میبرد؟
مدت زمان مورد نیاز برای روش‌های سم زدایی بدن از مواد مخدر بدن به نوع ماده مصرفی، میزان و مدت مصرف و شرایط جسمانی فرد بستگی دارد. اما به طور کلی، بین مصرف‌کنندگان مواد مخدر سنتی و مواد محرک تفاوت قابل توجهی وجود دارد.
زمان پاکسازی در مصرف‌کنندگان مواد مخدر
افرادی که موادی مانند تریاک، هروئین، متادون و سایر مواد افیونی را مصرف می‌کنند تحت روش‌هایی مثل سم‌زدایی فوق سریع (UROD) قرار می گیرند.
حداقل زمان درمان: ۲ تا ۳ روز
حداکثر زمان بستری و پاکسازی: ۱۴ روز
از آنجا که مواد مخدر افیونی تخریب فیزیکی کمتری نسبت به محرک‌ها دارند، روند درمان و سم‌زدایی آنها سریع‌تر و ساده‌تر انجام میشود.
زمان پاکسازی در مصرف‌کنندگان مواد محرک
کسانی که مواد محرکی مانند شیشه (مت‌آمفتامین)، کوکایین، الکل یا ماری‌جوانا مصرف می‌کنند، به علت تخریب شدیدتر این مواد بر مغز و سیستم عصبی، به دوره‌های درمانی طولانی‌تری نیاز دارند.
حداقل زمان پاکسازی: ۱۰ روز
تفاوت سم زدایی دارویی در مقابل سم زدایی طبیعی
روش‌های سم زدایی بدن از مواد مخدر شامل درمان دارویی و طبیعی است.
سم زدایی دارویی
استفاده از داروها و درمان‌های خاص برای کمک به بدن در فرآیند ترک اعتیاد. این روش تحت نظر پزشک متخصص و در شرایط کنترل‌شده انجام میشود.
ویژگی های سم زدایی دارویی
استفاده از داروهایی مانند متادون، بوپرنورفین، نالترکسون برای کاهش وابستگی
مصرف داروهایی مانند دیازپام به منظور کمتر کردن علائم اضطراب، بی‌خوابی و تشنج
کم کردن تدریجی مصرف مواد و کنترل بهتر علائم ترک
مناسب برای افرادی با وابستگی شدید یا سابقه ترک‌های ناموفق
نیاز به نظارت پزشکی مستمر برای جلوگیری از عوارض دارویی
مزایای سم زدایی دارویی
کاهش چشمگیر علائم ترک و دردهای جسمانی
افزایش شانس موفقیت در ترک در افراد با وابستگی شدید
امکان بازگشت سریع‌تر به عملکرد طبیعی روزمره
سم زدایی طبیعی
بدن بدون استفاده از داروهای شیمیایی و تنها با اتکا به توانایی‌های طبیعی خود مواد مخدر را دفع می‌کند.
ویژگی های سم زدایی طبیعی
مبتنی بر استراحت، تغذیه سالم، ورزش، مدیتیشن و حمایت روانی
خروج تدریجی مواد مخدر از بدن از طریق فرآیندهای طبیعی مانند تعریق، گوارش و متابولیسم
امکان بروز علائم شدید ترک در صورت عدم پشتیبانی مناسب.
علائم شایع در این روش:
- اضطراب، خستگی، تعریق زیاد
- تغییرات شدید در اشتها و خلق و خو
- مشکلات گوارشی مانند تهوع یا اسهال
مزایای سم زدایی طبیعی
عدم استفاده از داروهای شیمیایی
امکان ایجاد خودآگاهی و تسلط بیشتر بر احساسات
مناسب افرادی با وابستگی خفیف یا ترجیح به روش‌های طبیعی