متادون یک داروی شبه‌مخدر است که برای کمک به ترک اعتیاد تجویز میشود، اما نباید فراموش کرد که خود این دارو نیز اعتیادآور است. ترک متادون معمولاً دشوارتر از بسیاری مواد مخدر دیگر است و علائمی مانند سردرد، سرگیجه، تعریق، بی‌خوابی و افت فشار خون به همراه دارد. بهترین و مطمئن‌ترین روش ترک متادون، کاهش تدریجی دوز تحت نظر پزشک در یک مرکز تخصصی ترک اعتیاد است. در این مطلب به طور کامل با بهترین روش ترک متادون، انواع ویتامین‌های مفید برای ترک متادون وعوارض آن آشنا خواهید شد.
چه مکمل ها و ویتامین هایی برای ترک متادون مفید هستند؟
ترک متادون با علائمی مثل خستگی، اضطراب، بی‌خوابی و ضعف بدن همراه است. استفاده از برخی مکمل‌ها و ویتامین‌ها می‌تواند به کاهش این علائم و تسریع روند بهبودی کمک کند. در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
1. ویتامین های گروه B
ویتامین‌های B1، B6 و B12 در تولید انرژی، بهبود عملکرد مغز و سلامت سیستم عصبی نقش کلیدی دارند. این ویتامین‌ها به کاهش اضطراب، خستگی و ضعف عصبی در دوران ترک کمک زیادی می‌کنند.
2. ویتامین C
ویتامین C یک آنتی‌اکسیدان قوی است که به تقویت سیستم ایمنی و سم‌زدایی بدن کمک می‌کند. مصرف منظم آن می‌تواند خستگی را کاهش دهد و خلق‌وخو را بهبود بخشد.
3. منیزیم
منیزیم به کاهش اضطراب، بهبود کیفیت خواب و کاهش دردهای عضلانی کمک می‌کند. همچنین کمبود آن در دوران ترک می‌تواند باعث تشدید بی‌خوابی و گرفتگی عضلات شود.
4. امگا-۳
اسیدهای چرب امگا-۳ موجود در روغن ماهی التهاب را کاهش می‌دهند و نقش مؤثری در بهبود خلق‌وخو و کاهش افسردگی ناشی از ترک دارند. همچنین برای سلامت قلب و مغز نیز مفید هستند.
5. زینک (روی)
زینک برای تقویت سیستم ایمنی، ترمیم بافت‌ها و تنظیم هورمون‌ها ضروری است. این ماده معدنی می‌تواند به کاهش استرس و بهبود روحیه در دوران ترک کمک کند.
6. ملاتونین
ملاتونین هورمون طبیعی تنظیم خواب است و مصرف آن به افراد کمک می‌کند کیفیت خواب بهتری داشته باشند و بی‌خوابی ناشی از ترک متادون را راحت‌تر کنترل کنند.
متادون در چه مواردی مصرف میشود؟
متادون دارویی شبه‌افیونی است که به‌طور اصلی برای دو هدف پزشکی استفاده میشود:
کنترل درد های متوسط تا شدید
وقتی مسکن‌های غیر افیونی دیگر اثر کافی ندارند یا شدت درد بیشتر از آستانه تحمل فرد است، متادون به‌عنوان یک داروی مسکن قوی تجویز میشود. در این موارد، قرص یا شربت متادون به کاهش دردهای مزمن و شدید کمک می‌کند.
درمان وابستگی به مواد مخدر
یکی از مهم‌ترین کاربردهای متادون، کمک به ترک هروئین و سایر مواد افیونی است. پزشک با تنظیم دوز مناسب از متادون برای کنترل علائم ترک و کاهش ولع مصرف استفاده می‌کند. همچنین برای مصرف‌کنندگان تزریقی مبتلا به ویروس HIV یا ایدز، نوع تزریقی متادون تجویز میشود.
مناسب ترین زمان و نحوه مصرف متادون
نحوه مصرف متادون بسته به شرایط هر فرد متفاوت است و فقط باید تحت نظر پزشک صورت گیرد. زمان مصرف، دوز و شکل دارو (قرص یا شربت) بر اساس عوامل زیر تعیین میشود:
- سن بیمار
- وضعیت جسمانی و سلامت کلی بدن
- وجود بیماری‌های زمینه‌ای
- واکنش بدن به اولین دوز دارو
- شرایط پزشکی و برنامه درمانی فرد
روش مصرف متادون
- قرص یا شربت متادون باید همراه با آب مصرف شود.
- بهتر است برای بلعیدن قرص از نوشیدنی‌های دیگر استفاده نشود. به‌خصوص دوغ توصیه نمی‌شود، چون وجود کلسیم در آن می‌تواند بر اثرگذاری دارو تأثیر منفی بگذارد.
روش های ترک اعتیاد به متادون
ترک متادون به دلیل ماهیت اعتیادآور و اثرات طولانی‌مدت آن، نیازمند یک برنامه درمانی اصولی و نظارت پزشک متخصص است. روش‌های مختلفی برای ترک این دارو وجود دارد که بر اساس شرایط جسمی و روانی بیمار انتخاب می‌شوند. در ادامه مهم‌ترین روش‌های ترک متادون را بررسی می‌کنیم:
1. ترک تدریجی (روش سنتی و رایج)
- در این روش، دوز مصرفی متادون به‌تدریج کاهش داده میشود.
- معمولاً کاهش دوز طی ۵ تا ۷ هفته انجام میشود.
- ابتدا مصرف روزانه به حدود ۳۰ میلی‌گرم می‌رسد و سپس هر هفته ۵ میلی‌گرم کم میشود تا به ۲۰ میلی‌گرم برسد.
- پس از آن، کاهش دوز با سرعت کمتر (کمتر از ۵ میلی‌گرم در هفته) ادامه می‌یابد تا مصرف به صفر برسد.
- این روش از ترک ناگهانی مؤثرتر است و علائم ترک کمتری ایجاد می‌کند.
- در صورت وسوسه شدید برای مصرف دوباره، مراجعه به روانشناس یا مشاور ترک اعتیاد ضروری است.
2. ترک دارویی با کمک دارو های جایگزین
گاهی پزشک برای تسهیل روند ترک و کاهش علائم از داروهای کمکی استفاده می‌کند:
بوپرنورفین (Buprenorphine): یک داروی شبه‌افیونی است که با اتصال به گیرنده‌های مغزی، شدت علائم ترک را کاهش می‌دهد.
کلونیدین (Clonidine): به کاهش اضطراب، تحریک‌پذیری، آبریزش بینی، گرفتگی مفاصل و بی‌خوابی کمک می‌کند.
نالترکسون (Naltrexone): یک داروی آنتاگونیست قوی است که ۲ تا ۳ روز علائم ترک را کم کرده و میل به مصرف دوباره را کاهش می‌دهد.
این داروها فقط باید تحت نظر پزشک و با برنامه مشخص مصرف شوند.
3. ترک سریع (سم زدایی پزشکی)
- در این روش، بدن فرد طی مدت کوتاهی (معمولاً چند روز) تحت نظارت دقیق پزشکی از متادون پاک‌سازی میشود.
- داروهای ضد درد، آرام‌بخش و مکمل‌ها برای مدیریت علائم به بیمار داده میشود.
- این روش معمولاً در کلینیک‌ها و مراکز ترک اعتیاد مجهز انجام میشود.
- به دلیل شدت علائم، ترک سریع نیازمند تیم پزشکی متخصص است و برای همه افراد توصیه نمی‌شود.
4. ترک تحت نظر روانشناس و مشاوره رفتاری
- اعتیاد به متادون علاوه بر جنبه جسمی، جنبه روانی بسیار قوی دارد.
- جلسات مشاوره فردی یا گروهی می‌تواند در مدیریت وسوسه‌ها و جلوگیری از بازگشت مؤثر باشد.
- درمان‌های شناختی– رفتاری (CBT) به بیمار کمک می‌کند محرک‌های وسوسه را شناسایی و کنترل کند.
5. روش های کمکی (سبک زندگی و مکمل ها)
- مکمل‌ها و ویتامین‌ها مانند ویتامین‌های B، ویتامین C، منیزیم، امگا-۳ و ملاتونین به بهبود علائم ترک و تقویت بدن کمک می‌کنند.
- ورزش سبک مثل پیاده‌روی و یوگا به کاهش اضطراب و بهبود خواب کمک می‌کند.
- تغذیه سالم شامل میوه، سبزیجات و غذاهای پروتئینی به بازسازی بدن کمک می‌کند.
علائم و نشانه های ترک اعتیاد به متادون
ترک متادون به دلیل اثرات طولانی‌مدت این دارو، نسبت به بسیاری از مواد افیونی دیگر سخت‌تر و زمان‌برتر است. علائم ترک معمولاً ۳ تا ۴ روز پس از قطع مصرف ظاهر می‌شوند و در بیشتر افراد تا یک هفته ادامه دارند. با این حال، روند کامل درمان و بازگشت بدن به شرایط طبیعی ممکن است ۲ تا ۴ هفته زمان ببرد. این بازه زمانی به عواملی مانند مدت مصرف متادون، میزان دوز روزانه، شرایط جسمی و روانی بیمار بستگی دارد. به‌طور معمول، افرادی که بیش از یک سال متادون مصرف کرده‌اند با علائم شدیدتر و طولانی‌تری مواجه می‌شوند.
علائم جسمانی ترک متادون
- بی‌خوابی یا خواب‌های ناآرام یکی از شایع‌ترین مشکلات است.
- بدن در تلاش برای دفع باقی‌مانده دارو دچار مشکلات گوارشی میشود.
- درد مفاصل، کمر و عضلات به‌ویژه در هفته اول شایع است.
- کاهش میل به غذا باعث ضعف جسمی میشود.
- گاهی به همراه سرگیجه و سردرد ظاهر میشود.
- تاری دید و مشکلات بینایی موقت.
علائم روانی و روحی ترک متادون
- کاهش سطح انرژی و احساس بی‌انگیزگی.
- وسوسه شدید برای مصرف دوباره و احساس ناآرامی.
- کاهش میل یا عملکرد جنسی در برخی بیماران.
- حساسیت بالا به شرایط محیطی و استرس‌ها.
روند ترک متادون
ترک اعتیاد به متادون نیازمند تصمیم قاطع، انگیزه درونی و حمایت تخصصی است. این مسیر چند مرحله دارد که باید با دقت و تحت نظر پزشک طی شود:
تصمیم و انگیزه برای ترک متادون
اولین و مهم‌ترین گام تصمیم فرد برای رهایی از اعتیاد است. بدون انگیزه درونی و خواست واقعی، حتی بهترین روش‌های درمانی نیز نتیجه مطلوب نخواهند داشت.
مراجعه به مراکز معتبر ترک اعتیاد
فرد باید تحت نظر پزشکان متخصص و کادر درمانی باتجربه قرار گیرد. این مرحله شامل بررسی وضعیت جسمی، روانی و سابقه مصرف متادون است تا بهترین برنامه درمانی انتخاب شود.
آگاهی از چالش ها
بیمار باید بداند که در طول دوره درمان با علائم جسمی (مانند بی‌خوابی، درد، اضطراب) و مشکلات روانی (مانند افسردگی و وسوسه مصرف دوباره) روبه‌رو خواهد شد. آگاهی قبلی از این چالش‌ها، تحمل و انگیزه فرد را بیشتر می‌کند.
روان درمانی و مشاوره
جلسات روان‌درمانی و مشاوره با روان‌پزشک نقش مهمی در مدیریت وسوسه، کنترل اضطراب و بازسازی روحی فرد دارد. این مرحله به پیشگیری از بازگشت (عود) کمک زیادی می‌کند.
دارو درمانی و سم زدایی
پزشک متخصص با استفاده از داروهایی مانند بوپرنورفین یا کلونیدین علائم ترک را کاهش می‌دهد. مرحله سم‌زدایی بسیار حساس است؛ زیرا داروها باید به‌گونه‌ای تجویز شوند که فرد از یک وابستگی به وابستگی دیگری نیفتد.
ادامه درمان پس از ترک متادون
ترک کامل پایان راه نیست و بیماران باید تا مدتی پس از درمان به جلسات مشاوره و روان‌درمانی ادامه دهند تا از نظر روانی به ثبات برسند و احتمال بازگشت به مصرف کاهش یابد.
اثرات ناشی از مصرف متادون
- یبوست
- اسهال شدید
- تعریق بیش از حد
- تنفس سنگین
- نامنظم شدن قاعدگی در زنان و یا حتی قطع شدن آن
- احتمال خطر سقط جنین در بانوان
- زایمان زودرس در بانوان
- گرفتگی و یا دردهای عضلانی
- مشکلات خواب
- بروز راش های پوستی
- اختلالات بصری
- عدم کنترل رفتار
- اختلالات روانی
- فکر به خودکشی
متادون چه مدت در بدن باقی میماند؟
مدت زمان ماندگاری متادون در بدن به نوع آزمایش و میزان مصرف بستگی دارد:
- آزمایش ادرار: مصرف متادون تا ۷ روز پس از مصرف قابل تشخیص است.
- آزمایش خون: متادون تا ۳ روز پس از مصرف قابل شناسایی بوده و بهترین زمان نمونه‌گیری حدود ۳ ساعت بعد از مصرف است.
- آزمایش مو: متادون می‌تواند تا ۹۰ روز بعد از مصرف در مو شناسایی شود.
- آزمایش بزاق: متادون طی ۱۰ دقیقه پس از مصرف تا ۱۰ روز بعد قابل تشخیص است.
این مدت‌ها تقریبی هستند و بسته به عوامل فردی مانند دوز مصرفی، طول دوره مصرف و وضعیت متابولیسم بدن ممکن است متفاوت باشند.
عوارض ترک غیر اصولی متادون
ترک غیر اصولی متادون یا خوددرمانی بدون نظارت پزشک می‌تواند عوارض جدی و جبران‌ناپذیری برای سلامت جسم و روان ایجاد کند. برخی از شایع‌ترین این عوارض عبارت‌اند از:
- اختلالات خواب و بی‌خوابی
- ضعف و بی‌اشتهایی
- اضطراب و بی‌قراری
- کاهش فشار خون
- سرگیجه و تهوع
- خارش پوستی
- اختلال در دید
- اختلالات جنسی
- افسردگی، هیجان و احساس نارضایتی
به همین دلیل ترک متادون باید تحت نظر پزشک و با برنامه درمانی دقیق انجام شود تا از بروز این مشکلات جلوگیری شود و روند بهبودی به صورت ایمن و کنترل‌شده پیش برود.
کلینیک افشار؛ مرکز معتبر ترک متادون
کلینیک ترک اعتیاد افشار یکی از مراکز معتبر و مجهز برای ترک متادون و دیگر مواد مخدر است که با مجوز رسمی فعالیت می‌کند. این مرکز با تیمی از روان‌پزشک، پزشک و مشاوران متخصص، درمان را به‌صورت ترکیبی از دارودرمانی، روان‌درمانی و مشاوره خانوادگی ارائه می‌دهد. محیط کلینیک آرام و مجهز به امکانات رفاهی مانند سالن ورزشی، فضای سبز و خدمات اقامتی است تا روند ترک متادون با راحتی و انگیزه‌بخشی بیشتری طی شود. پس از پایان دوره ترک، جلسات پیگیری و مشاوره ادامه دارد تا مسیر پاکی بیمار پایدار بماند.
1. قرص متادون چند روز در بدن میماند؟
متادون بسته به مقدار مصرف حدود 8 الی 59 ساعت به شکل فعال در بدن باقی می ماند. ولی مدت زمانی که متادون در آزمایشات امکان تشخیص دارد بستگی به آزمایش دارد و تا حدود 2 هفته می تواند نتیجه تست اعتیاد به متادون را مثبت نشان دهد. متادون تا حدود 60 ساعت بعد از مصرف در بدن فعال است. به عبارت دیگر پس از این مدت اگرچه متادون در بدن هست و در آزمایشات قابل تشخیص است ولی اثرات دارو بعد از 2 تا 3 روز کاملا از بین می رود.
2. در دوره ترک متادون فرد با چه علائمی مواجه می شود؟
شخصی که دچار اعتیاد متادون شده است، پس از ترک متادون، نشانه هایی خواهد داشت که عبارت اند از:
* گیجی* یبوست* سرگیجه* حالت تهوع* درد عضلانی* تعریق شدید* مشکلات خواب*مشکل در تنفس
در بعضی شرایط علائم ترک متادون احتمال دارد به حدی شدید باشد که شخص نشانه های زیر را تجربه نماید:
* افسردگی* بی خوابی* آبریزش بینی* لرز و گرگرفتگی* بی قراری و اضطراب* درد عضلانی یا درد مفاصل* تمایل شدید به مصرف دوباره